Kodi Civil pjesa II

E drejta e poseduesit për shpenzimet

Neni 299

Poseduesi me mirëbesim ka të drejtë të kërkojë pagimin e

shpenzimeve të nevojshme që kanë bërë për sendin dhe shpenzimet e

dobishme, në masën që këto i kanë shtuar vleftën, në qoftë se kjo

vazhdon të jetë në kohën e kthimit të sendit.

Poseduesi me mirëbesim ka të drejtë të zbresë nga të ardhurat

e sendit, shpenzimet që i njihen sipas kësaj dispozite.Ai ka të


drejtë të mbajë sendin, gjersa t'i paguhen shpenzimet e nevojshme

të dobishme.



Neni 300



Poseduesi me keqbesim ka të drejtë të kërkojë vetëm pagimin e

shpenzimeve të nevojshme që ka bërë për sendin.



Neni 301



Poseduesi me mirëbesim dhe ai me keqbesim, përveç shpenzimeve


që u njihen sipas neneve të këtij Kodi, nuk kanë të drejtë të

kërkojnë pagimin e shpenzimeve të tjera të bëra për sendin, por

vetëm kanë të drejtë të heqin nga sendi atë që kanë bashkuar dhe që

mund të ndahet pa dëm, përveç kur pronari pranon të paguajë vleftën

e tyre.



Padia mohuese

Neni 302



Pronari ka të drejtë të kërkojë nga cilido që e cënon në


pronësinë e tij, por pa u zhveshur nga posedimi, të pushojë cënimin

dhe të mos përsërisë këtë në të ardhmen, dhe, kur është rasti të

shpërblejë dëmet që mund t'i ketë shkaktuar.



Kallëzimi i një punimi të ri dh e i një dëmi të mundshëm

Neni 303



Pronari, personi që gëzon një të drejtë tjetër reale ose

poseduesi, të cilët kanë arsye të shqetësohen se nga një punim i ri

i filluar prej të tjerëve në tokën e tyre ose të tjetërkujt, mund


t'i vijë dëm sendit në pronësi ose në posedimin e tij, mund t'i

drejtohet gjykatës me kusht që ky punim të mos ketë përfunduar ose

të mos ketë kaluar një vit nga fillimi i tij.

Gjykata sipas rastit vendos ndalimin e punimit, shëmbjen ose

pakësimin e tij dhe kur është rasti edhe shpërblimin e dëmit ose

rrëzon padinë duke urdhëruar shpërblimin e dëmit kur rezulton se

punimi ka qënë ndaluar padrejtësisht.



TITULLI VIII


POSEDIMI



KREU I

DISPOZITA TE PERGJITHSHME



Kuptimi i posedimit

Neni 304

Posedimi është sundimi efektiv i një personi mbi një send dhe

mbi të drejtat e tjera reale mbi atë. Posedimi mund të ushtrohet

drejtpërsëdrejti ose nga një person që mban sendin.




Llojet e posedimit

Neni 305



Posedimi i personit jo pronar mund të jetë i ligjshëm ose i

paligjshëm. Posedimi është i ligjshëm kur poseduesi e ka posedimin

nga pronari, në bazë të një veprimi juridik, në bazë të ligjit ose

të një akti administrativ.

Në të gjitha rastet e tjera posedimi është i paligjshëm.




Neni 306



Posedimi i paligjshëm mund të jetë me mirëbesim ose me

keqbesim.

Posedimi është me mirëbesim kur poseduesi nuk ka ditur ose nuk

ishte i detyruar të dinte se posedimi i tij është i paligjshëm.

Mirëbesimi prezumohet dhe mjafton të ketë qënë në kohën e

fitimit të posedimit.



Prezumime mbi posedimin


Neni 307



Poseduesi i tanishëm që ka poseduar në një kohë të mëparshme,

prezumohet se ka poseduar edhe në kohën e ndërmjetme.



Neni 308



Posedimi i tanishëm nuk prezumon posedimin e mëparshëm, përveç

kur poseduesi ka një titull që përbën bazën e posedimit të tij.

Në këtë rast poseduesi prezumohet që të ketë qënë poseduar që


nga data e titullit.



Mënyrat e fitimit të posedimit

Neni 309



Posedimi fitohet me anë veprimesh juridike, me trashëgim dhe

me pushtim. Ai që ka fituar posedimin me mirëbesim, mund të

bashkojë në posedimin e vet, edhe kohën e posedimit me mirëbesim të

personit nga i cili ka fituar sendin.




KREU II

MBROJTJA E POSEDIMIT DHE E MBAJTJES



Mbrojtja e atëçastme

Neni 310



Poseduesi ka të drejtë të kundërshtojë aty për aty, duke

përdorur një mbrojtje të përshtatshme, çdo veprim që ka për qëllim

cënimin ose zhveshjen nga posedimi. Kur sendi është marrë me dhunë

ose fshehurazi, poseduesi ka të drejtë ta marrë atë menjëherë ose


në ndjekje e sipër, por duke evituar veprimet e dhunës që nuk

pajtohen me rrethanat e ngjarjes.



Neni 311



E drejta për të mbrojtur posedimin i njihet edhe mbajtësit të

sendit, kundër çdo personi tjetër, përveç ndaj atij nga i cili i

vijnë këto të drejta.



Pushimi i cënimit të posedimit


Neni 312



Personi, që cënohet në posedimin e një sendi, mund të kërkojë

brenda gjashtë muajve, pushimin e cënimit të posedimit dhe

mospërsëritjen e tij në të ardhmen.

Kur posedimi është fituar me dhunë ose fshehurazi, padia mund

të ngrihet brenda gjashtë muajve nga dita kur dhuna ose fshehtësia

kanë pushuar.

Pushimi i cënimit të posedimit nuk mund të kërkohet nga


personi që ka fituar posedimin me dhunë ose fshehurazi.



Rivendosja në posedim

Neni 313



Poseduesi, që në mënyrë të paligjshme është zhveshur nga

posedimi, ka të drejtë të kërkojë brenda gjashtë muajve,

rivendosjen e tij në posedim.

Këtë të drejtë nuk e ka poseduesi që ka marrë posedimin me

dhunë ose fshehurazi. Kur zhveshja është e fshehtë, afati për të


kërkuar rivendosjen e posedimit fillon nga dita e zbulimit të

zhveshjes.



Neni 314



Rivendosja mund të kërkohet edhe kundër atij që e ka fituar

posedimin nëpërmjet një titulli, por që ka patur dijeni për

zhveshjen e ndodhur.



Neni 315




Gjatë gjykimit të padisë për pushimin e cënimit ose

rivendosjen në posedim, i padituri nuk mund të pretendojë se është

vetë pronar ose ka një të drejtë më të fortë se ajo e poseduesit.



PJESA III TRESHEGIMIA



TITULLI I

DISPOZITA TE PERGJITHSHME



Kuptimi i trashëgimit


Neni 3 16



Trashëgimia është kalimi me ligj ose me testament i pasurisë

(trashëgimit) të personit të vdekur, një ose më shumë personave

(trashëgimtarë), sipas rregullave të caktuara në këtë Kod.



Neni 317



Trashëgimia me ligj zbatohet kur trashëgimlënësi nuk ka bërë

testament, ose ka bërë vetëm për një pjesë të pasurisë së tij, ose


kur testamenti është tërësisht ose pjesërisht i pavlefshëm.



Koha dhe vendi i çeljes së trashëgimit

Neni 318



Trashëgimia çelet në kohën kur vdes trashëgimlënësi dhe në

vendin ku ai ka patur banimin e tij të fundit. Kur ky nuk dihet,

trashëgimia çelet në vendin ku ndodhet e gjithë pasuria e tij ose

pjesa kryesore e saj. Ajo rregullohet sipas ligjit të kohës kur

është çelur.




Neni 319



Eshtë e pavlefshme çdo marrëveshje me të cilën disponohen ose

përdorohen të drejta që rrjedhin nga një trashëgim ende i paçelur.



Zotësia për të trashëguar

Neni 320



Ka zotësi për të trashëguar personi që në kohën e çeljes së

trashëgimisë është gjallë, ose është zënë para vdekjes së


trashëgimlënësit dhe ka lindur i gjallë.

Prezumohet se ka qënë zënë në kohën e çeljes së trashëgimisë,

ai që ka lindur brenda 300 ditëve nga vdekja e trashëgimlënësit.



Neni 321



Kur dy ose më shumë persona thirren për të trashëguar njëri

tjetrin dhe nuk vërtetohet se cili prej tyre ka vdekur më parë,

prezumohet se të gjithë kanë vdekur në të njëjtën kohë dhe nuk

kalon ndonjë e drejtë nga njëri tek tjetri.




Padenjësia

Neni 322



Nuk mund të trashëgojë si i padenjë:

- ai që me dashje ka vrarë ose ka tentuar të vrasë

trashëgimlënësin, bashkëshorten, fëmijët dhe prindërit e tij;

- ai që ka bërë ndaj trashëgimlënësit kallëzim ose dëshmi të

rreme, për kryerjen e një vepre penale për të cilën parashikohet

dënim me vdekje ose me heqje lirie mbi 10 vjet, kur kallëzimi


osedëshmia janë deklaruar të rrema në një gjykim penal;

- ai që me mashtrim, kanosje e dhunë ka shtyrë

trashëgimlënësin që të bëjë, të ndryshojë ose të shfuqizojë

testamentin ose ka përpiluar vetë një testament të rremë ose e ka

përdorur atë për interesa të tij apo të të tjerëve;

- ai që është sjellë ndaj trashëgimlënësit në mënyrë

poshtëruese dhe që e ka keqtrajtuar atë.



Neni 323




Padenjësia e prindit ose e të paralindurit, nuk përjashton

fëmijët ose të paslindurit e këtij, si kur trashëgojnë vetë, ashtu

dhe kur vijnë në trashëgim me zevëndësim. Në një rast të tillë,

prindi i padenjë, në pjesën trashëgimore që u vjen fëmijëve të tij

nuk mund të gëzojë të drejtat e uzufruktit dhe të administrimit, që

ligji u njeh prindërve mbi pasuritë e fëmijëve të tyre.



Falja e padenjësisë

Neni 324




Trashëgimlënësi ka të drejtë ta falë personin e padenjë për ta

trashëguar, me kusht që falja të bëhet shprehimisht me akt noterial

ose me testament, ose kur falja, ndonëse nuk është bërë

shprehimisht, trashëgimlënësi ka shënuar në testament se e ka

njohur padenjësinë e megjithatë e cakton atë si trashëgimtar.



Detyrimet e trashëgimtarit të padenjë

Neni 325

Personi i përjashtuar nga trashëgimi si i padenjë detyrohet të


kthejë frutat dhe çdo të ardhur tjetër që ka marrë nga pasuria në

trashëgim pas çeljes së trashëgimisë.



Zëvendësimi

Neni 326

Zëvendësimi lejon vënien e zëvendësuesve në vendin, shkallën

dhe në të drejtat e atij që zëvendësojnë.



Neni 327




Zëvendësimi në vijë të drejtë i të paslindurve, bëhet pa kufi

dhe në të gjitha rastet, qoftë kur fëmija e trashëgimlënësit të

konkurojë me të paslindurit e një fëmije tjetër të paravdekur,

qoftë dhe kur fëmijët e trashëgimlënësit kanë vdekur para tij dhe

të paslindurit e këtyre janë ose jo në shkallë të njëjta, ose të

numrit të tyre sipas barqeve.



Neni 328



Për të paralindurit në vijë të drejtë nuk ka zëvendësim; më i


afërti përjashton të tjerët.



Neni 329



Në vijë të tërthortë, zëvendësimi pranohet në favor të

fëmijëve e të paslindurve, të vëllezërve e motrave të

trashëgimlënësit, edhe sikur këta të konkurojnë me ungjët apo emtat

e tyre apo me të paslindurit e tyre në shkallë të njëjtë ose jo.



Fitimi i trashëgimit


Neni 330



Trashëgimi fitohet me vdekjen e trashëgimlënësit.



Neni 331



Me çeljen e trashëgimit, trashëgimtarit i kalon edhe posedimi

i trashëgimlënësit mbi pasurinë trashëgimore, pa qenë nevoja për të

vënë dorë mbi atë.



Neni 332




Trashëgimtari mund të fitojë të gjithë pasurinë e

trashëgimlënësit ose një pjesë të saj, ose vetëm një send të

caktuar apo një të drejtë tjetër pasurore.



Heqja dorë nga trashëgimi

Neni 333



Heqja dorë nga trashëgimi duhet të bëhet me deklaratë të

shkruar, që regjistrohet në gjykatën e rrethit të vendit ku është


çelur trashëgimi, ose me gojë në një procesverbal gjyqësor.

Heqja dorë mund të bëhet edhe me anë përfaqësuesi të pajisur

me prokurë të posaçme.



Neni 334



Ai që ka hequr dorë nga trashëgimi, quhet se nuk është thirrur

ndonjëherë në trashëgim. Heqja dorë nga trashëgimi nuk përjashton

trashëgimtarin nga e drejta për të kërkuar legët.




Neni 335



Heqja dorë nga trashëgimi mund të bëhet brenda 3 muajvenga

çelja e trashëgimisë dhe kur trashëgimtari është jashtë shtetit, jo

më vonë se 6 muaj.

Për trashëgimtarin që në kohën e çeljes së trashëgimisë nuk ka

lindur, afati i heqjes dorë nga trashëgimi fillon nga dita e

lindjes.

Afati i heqjes dorë nga trashëgimi pezullohet për shkaqet që


vlejnë për parashkrimin e padies.



Neni 336



Kur nuk dihet a ka trashëgimtarë, ose kur trashëgimtarët

mungojnë dhe nuk ka lajme për ta, gjykata e rrethit ku është çelur

trashëgimia, kryesisht ose me kërkesën e çdo të interesuari, cakton

një afat, jo më pak se gjashtë muaj nga çelja e trashëgimisë,

brenda të cilit ata duhet të deklarojnë në se heqin dorë nga

trashëgimi. Në qoftë se brenda këtij afati nuk bëhet ndonjë


deklarim i tillë, prezumohet se trashëgimlënësi nuk ka lënë

trashëgimtarë.



Neni 337



Heqja dorë nga trashëgimi, e bërë para çeljes së trashëgimisë,

ose kur bëhet me kusht, me afat, ose për një pjesë të trashëgimit,

apo në dobi të njërit nga trashëgimtarët e tjerë, është e

pavlefshme.




Neni 338



Nuk mund të hiqet dorë nga trashëgimi, kur gjatë afatit

tremujor, trashëgimtari me veprimet e tij është sjellë si

trashëgimtar.

Veprimet që kryhen vetëm për të ruajtur pasurinë trashëgimore,

nuk konsiderohen si sjellje prej trashëgimtari.

Trashëgimtarët që kanë hequr ose fshehur sende nga trashëgimi,

humbasin të drejtën e heqjes dorë dhe mbetentrashëgimtarë edhe


sikur të kenë deklaruar heqjen dorë nga trashëgimi.



Neni 339



Trashëgimtari që ka deklaruar rregullisht heqjen dorë ose jo

nga trashëgimi, nuk mund ta shfuqizojë më pas këtë deklarim.



Neni 340



Kur trashëgimtari vdes para se të kalojë afati për heqjen dorë

nga trashëgimi, e drejta për heqjen dorë u kalon trashëgimtarëve të


tij.



Pagimi i detyrimeve

Neni 341



Trashëgimtarët përgjigjen për detyrimet që rëndojnë mbi

pasurinë trashëgimore në përpjesëtim me pjesët e tyre, gjer në

vleftën e pasurisë trashëgimore që kanë marrë.

Quhen detyrime që rëndojnë mbi pasurinë trashëgimore, ato të

trashëgimlënësit, shpenzimet e varrimit të tij dhe shpenzimet që


nevojiten për ruajtjen dhe administrimin e pasurisë trashgimore,

deri sa ajo t'u kalojë trashëgimtarëve përkatës.



Neni 342



Kur në një trashëgim, një ose disa prona të paluajtshme janë

të rënduara me hipotekë, secili trashëgimtar ka të drejtë të

kërkojë që këto prona të lirohen nga hipoteka para se të bëhet

formimi i pjesëve trashëgimore.

Megjithëkëtë, trashëgimtari që e ka shlyer detyrimin që rrjedh


nga hipoteka e vënë mbi një send të paluajtshëm në pjesën

trashëgimore të tij, ka të drejtën e kthimit ndaj trashëgimtarëve

të tjerë, në proporcion me pjesët e tyre.



Masat për sigurimin e pasurisë trashëgimore

Neni 343



Kur shihet e nevojshme të mbrohen interesat e trashëgimtarëve,

të personave që mund të përfitojnë nga disponimet me testament, të

kreditorëve të trashëgimlënësit ose të shtetit, gjykata e rrethit


ku është çelur trashëgimia, kryesisht ose me kërkesën e çdo të

interesuari, urdhëron përmbaruesin gjyqësor osa një noter për të

bërë inventarin e pasurisë trashëgimore.

Përmbaruesi gjyqësor ose noteri që bën inventarin mund të

caktojë një person si ruajtës i pasurisë trashëgimore.

Derisa të mos jenë hequr masat e mësipërme, trashëgimtari që

mund të ketë filluar nga administrimi i pasurisë trashëgimore, nuk

mund ta tjetërsojë atë veçse me lejen e gjykatës.




Neni 344



Kur nuk dihet a ka trashëgimtarë ose kur trashëgimtarët

mungojnë dhe nuk ka lajme për ata ose kur trashëgimtarët ligjorë

apo testamentorë kanë hequr dorë nga trashëgimi dhe nuk dihen

trashëgimtarët e tyre, gjykata e rrethit ku është çelur trashëgimi,

kryesisht ose me kërkesën e çdo të interesuari, emëron një

kujdestar të trashëgimit.

Shkurti mi i vendimit të emërimit të kujdestarit, shpallet në


Fletoren Zyrtare.



Neni 345



Kujdestari kërkon kryerjen e inventarit të pasurisë

trashëgimore, merr masa për administrimin e pasurisë, ushtron të

drejtën e padisë dhe u përgjigjet padive në lidhje me këtë pasuri,

depoziton në bankë paratë që ndodhen në trashëgim ose që rrjedhin

prej tij, kryen veprime të tjera të kësaj natyre dhe jep llogari në

mbarim të administrimit.




Neni 346



Me miratimin e gjykatës kujdestari paguan detyrimet që

rëndojnë mbi pasurinë trashëgimore, ekzekuton detyrimet në lidhje

me leget dhe barrët dhe, kur shihet e nevojshme tjetërson edhe

pasuri trashëgimore.



Neni 347



Detyra e kujdestarit pushon me paraqitjen e treshëgimtarit.




Dëshmia e trashëgimisë

Neni 348



Cilësia si trashëgimtar dhe pjesët takuese në trashëgim

caktohen në dëshminë e trashëgimisë, të lëshuar nga gjykata, sipas

rregullave të caktuara në Kodin e Procedurës Civile.



Padia për kërkimin e trashëgimit

Neni 349




Trashëgimtari mund të kërkojë me padi nga kushdo qëposedon

tërësisht ose pjesërisht pasurinë trashëgimore, njohjen e tij si

trashëgimtar dhe dorëzimin e pasurisë trashëgimore dhe të pasurisë

së fituar me anë të saj, sipas rregullave mbi posedimin me

mirëbesim dhe me keqbesim.



Neni 350



Padia për kërkimin e trashëgimit mund të ngrihet edhe kundër


personit që mban pasurinë trashëgimore në bazë të një dëshmie

trashëgimi, qoftë dhe kur ky është shteti. Personi që ka fituar me

mirëbesim ndonjë send të pasurisë trashëgimore nga një trashëgimtar

i tillë, nuk është i detyruar të kthejë sendin edhe sikur të jetë

fituar me kundërshpërblim.

Poseduesi me mirëbesim që ka tjetërsuar po në mirëbesim sende

nga pasuria trashëgimore, është vetëm i detyruar që t'i kthejë

trashëgimtarit paditës çmimin e sendit të shoqëruar me faturën

përkatëse. Kur këto të fundit nuk janë shlyer, këtij i kalon e


drejta për të kërkuar shlyerjen e tyre.

Neni 351



Padia për kërkimin e trashëgimit nuk parashkruhet, përveç

efekteve të parashkrimit fitues për sende të veçuara



Neni 352



Dispozitat që kanë lidhje me posedimin, zbatohen edhe për

posedimin e sendeve në trashëgim, përsa i përket kërkimit të


frutave, të shpenzimeve të kryera ose për përmirësimet dhe shtesat

e bëra.



Pjesëtimi i trashëgimit

Neni 353



Cilido nga bashkëtrashëgimtarët ka të drejtë të kërkojë në çdo

kohë pjesëtimin e pasurisë trashëgimore edhe sikur trashëgimlënësi

të ketë urdhëruar ndryshe.




Neni 354



Pjesëtimi i pasurisë trashëgimore mund të bëhet me marrëveshje

të vetë trashëgimtarëve dhe, kur këta nuk merren vesh, nga gjykata

kompetente për shqyrtimin e padive që rrjedhin nga trashëgimia.



Neni 355



Pjesëtimi i pasurisë trashëgimore bëhet sipas rregullave të

parashikuara në nenin 207 të këtij Kodi dhe në dispozitat e tjera


të këtij kreu.



Neni 356



Në formimin e pjesëve takuese duhet që, sa të jetë e mundur,

në secilën prej tyre të bëjnë pjesë nga po ajo sasi sendesh të

luajtshme ose të paluajtshme, të drejtash reale ose kredish, që

kanë natyrë e vleftë të njëjtë.



Neni 357




Kur kreditorët kanë vënë sekuestro mbi sendet e luajtshme të

pasurisë trashëgimore, ose kanë kundërshtuar pjesëtimin sipas

nenit206 të këtij Kodi, ose shumica e bashkëtrashëgimtarëve e

shohin të nevojshme pagimin e detyrimeve që rëndojnë mbi

trashëgimin, sendet e luajtshme shiten në ankand.



Neni 358



Bashkëshorti i trashëgimlënësit ka të drejtë të kërkojë pjesën


që i takon në pasurinë e përbashkët të fituar me punë nga

bashkëshortët gjatë martesës.

Bashkëtrashëgimtarët, që me punën ose të ardhurat e tyre kanë

ndihmuar në shtimin e pasurisë së lënë në trashëgim, kanë të drejtë

të kërkojnë pjesën e tyre në pasurinë e sipërme të shtuar, sipas

kontributit të dhënë.



Neni 359



Pjesa e anëtarit që vdes në pasurinë e familjes bujqësore u


kalon trashëgimtarëve të tij, pavarësisht nga anëtarësia e tyre në

ekonominë bujqësore.

Kur vdes anëtari i fundit i ekonomisë bujqësore, pasuria u

kalon trashëgimtarëve të tij sipas rregullave të caktuara në këtë

Kod.



TITULLI II

TRASHEGIMIA ME LIGJ



Neni 360




Trashëgimtarët ligjorë janë fëmijët, fëmijët e fëmijve,

bashkëshorti, prindërit, vëllezërit e motrat dhe fëmijët e

vëllezërve e të motrave të paravdekur, gjyshi e gjyshja e të

paralindurit e tjerë, personat e paaftë për punë në ngarkim të

trashëgimlënësit, tëafërmit e tjerë deri në shkallën e gjashtë, si

dhe shteti. Këta thirren në trashëgim sipas rradhës të caktuar në

këtë Kod.



Neni 361




Në rradhë të parë thirren në trashëgim fëmijët dhe

bashkëshorti i aftë ose i paaftë për punë, duke trashëguar secili

në pjesë të barabarta.

Kur një nga fëmijët ka vdekur para trashëgimlënësit, është

bërë i padenjë për të trashëguar, ka hequr dorë nga trashëgimi, në

vend të tij hyjne me zëvendësim fëmijët e tij dhe kur për shkaqet

e sipërme nuk mund të jenë trashëgimtarë, vijnë në trashëgim të

paslindurit e tyre pa kufizim. Në këtë rast, pjesa e prindit që nuk


trashëgon, ndahet ndërmjet të paslindurve në pjesë të barabarta.

Kur përveç bashkëshortit nuk ka trashëgimtarë të tjerë të

radhës së parë, në trashëgim thirren ata të radhës pasardhëse të

parashikuar në nenin 362 të këtij Kodi dhe kur nuk ka të tillë,

thirren trashëgimtarët e radhës tjetër pasardhëse të parashkruara

prej nenit 363 të këtij Kodi.

Në çdo rast bashkëshorti merr 1/2 pjesë të trashëgimit.

Kur nuk ka trashëgimtarë të radhëve te sipërme, trashëgimi i

mbetet bashkëshortit pasjetues.




Neni 362



Fëmijët e lindur jashtë martese, kur atësia është njohur

rregullisht si dhe fëmijët e birësuar, barazohen me fëmijët

legjitimë.

I birësuari nuk trashëgon ne familjen e origjinës së tij dhe

as kjo nuk e trashëgon atë.



Neni 363




Në radhë te dytë thirren në trashëgim prindërit e

trashëgimlënësit dhe personat e paaftë për punë, të cilët të paktën

1 vit para vdekjes së trashëgimlënësit, bashkëjetonin me atë si

anëtarë të familjes dhe në ngarkim të tij.



Neni 364



Në radhë të tretë thirren në trashëgim personat e paaftë për

punë në ngarkim të trashëgimlënësit që përmenden në nenin 363 të


këtij Kodi, kur nuk ka trashëgimtarë të tjerë të radhës së dytë,

gjyshi e gjyshja, vëllezërit e motrat, si dhe fëmijët e vëllezërve

e të motrave të paravdekur. Të sipërmit trashëgojnë në pjesë të

barabarta, pa u bërë dallimi ndërmjet vëllezërve e motrave të një

ati ose vetëm të një nëne, ndërmjet gjyshit e gjyshes nga ana a

babës ose e nënës.



Neni 365



Kur trashëgimlënësi nuk ka lënë të paslindur, as prindër ose


të paralindur të tjerë, as vëllezër ose motra, apo të paslindur të

këtyre, pasuria e trashëgimlënësit u kalon të afërmve më të afërt

të tij, pa bërë dallim ndërmjet vijës atërore dhe asaj amësore, por

gjithsesi jo më tej se shkalla e gjashtë.



Neni 366



Kur trashëgimlënësi nuk ka lënë trashëgimtarë deri në shkallën

e gjashtë, thirret në trashëgim shteti.




Neni 367



Shteti nuk përgjigjet për detyrimet e trashëgimlënësit tej

vleftës së pasurisë të fituar.



E drejta e shtimit për sendet shtëpiake

Neni 368



Trashëgimtarët që bashkëjetonin me trashëgimlënësin në kohën

e vdekjes së tij, kur thirren në trashëgim, marrin tej pjesës që u


takon në pasurinë trashëgimore sendet shtëpiake të përdorimit të

zakonshëm, përveç kur trashëgimlënësi ka disponuar ndryshe në

testament.



Trashëgimia sipas radhëve

Neni 369



Trashëgimtarët e një radhe të mëpasme thirren në trashëgim

vetëm kur nuk ka trashëgimtarë të radhës së mëparëshme ose kur këta

të gjithë janë bërë të padenjë ose kanë hequr dorë nga trashëgimi


ose janë përjashtuar nga trashëgimi, përveç kur nga trashëgimtarët

e radhës së dytë mbetet trashëgimtari i paaftë për punë dhe ka

trashëgimtarë të radhës së tretë.



E drejta e shtimit

Neni 370



Kur një nga bashkëtrashëgimtarët që thirret në trashëgim ka

vdekur para trashëgimlënësit, ose është bërë i padenjë, ose ka

hequr dorë nga trashëgimi, ose është përjashtuar nga trashëgimi dhe


nuk ka persona që trashëgojnë me zëvendësim, pjesa që i takon atij

u shtohet pjesëve të bashkëtrashëgimtarëve të asaj radhe.



Trashëgimtari i paaftë për punë

Neni 371



Trashëgimtarë të paaftë për punë janë ata që në kohën e

vdekjes së trashëgimlënësit nuk kanë mbushur moshën 16 vjeç, ose 18

vjeç kur vazhdojnë mësimet, burrat që kanë mbushur moshën 60 vjeç

dhe gratë që kanë mbushur moshën 55 vjeç si dhe, pavarësisht nga


mosha, ata që janë invalidë të grupit të parë dhe të grupit të

dytë.



TITULLI III

TRASHEGIMIA ME TESTAMENT



Kuptimi i testamentit

Neni 372



Testamenti është një veprim juridik i njëanshëm i kryer nga


vetë trashëgimlënësi, me anë të të cilit ky disponon pasurinë e tij

për kohën pas vdekjes.

Testamenti nuk mund të bëhet prej dy ose më shumë personave po

në një akt, as edhe në dobi të një të treti, as me disponime

reciproke.



Zotësia për të disponuar me testament

Neni 373

Testament mund të bëjë çdo person që ka mbushur moshën 18


vjeç, si dhe gruaja nën këtë moshë kur është e martuar.

I mituri nga 14 gjer në 18 vjeç mund të bëjë testament vetëm

për pasurinë që ka fituar me punën e tij.

Personi të cilit me vendim gjyqi i është hequr zotësia për

tëvepruar, si dhe ai që në kohën e bërjes së testamentit nuk është

në gjendje për të kuptuar rëndësinë e veprimit të ti , nuk mund të

bëjë testament.



Zotësia për të fituar me testament


Neni 374



Janë të pazotë për të fituar me testament ata që janë të

pazotë për të trashëguar me ligj me përjashtim të fëmijëve të

pandërmjetshëm të një personi të caktuar dhe të gjallë në kohën e

vdekjes së testatorit edhe sikur ata fëmijë të mos jenë zënë ende.



Neni 375



Kujdestari nuk mundet në asnjë rast të përf'itojë nga


disponimet testamentare të personit në kujdestari kur ato janë bërë

para miratimit të llogarisë përfundimtare, edhe sikur testatori të

ketë vdekur pas miratimit të llogarisë.

Janë të vlefshme disponimet e bëra në favorin e kujdestarit,

kur ky është i paralindur, i paslindur, vëlla, motër ose

bashkëshorti i testatorit.



Neni 376



Disponimi testamentar në favor të personave të pazotë që


përmenden në nenet 374 e 375 të këtij Kodi, është i pavlefshëm edhe

sikur të jetë fshehur nën formën e një kontrate me shpërblim ose të

jetë bërë nën emrin e një personi të ndërvënë.

Quhen persona të ndërvënë: i ati, e ëma, të paslindurit dhe

bashkëshorti i personit të pazot.



Caktimi i trashëgimtarit

Neni 377



Trashëgimlënësi që nuk lë të paslindur ose të paralindur, ose


vëllezër apo motra, ka të drejtë të disponojë me testament pasurinë

e vet, në favor të çdo personi fizik apo juridik.



Përjashtimi nga trashëgimia

Neni 378



Trashëgimlënësi edhe pa caktuar trashëgimtarë në testament

mund të përjashtojë nga trashëgimia ligjore një ose më shumë

trashëgimtarë të tij.




Rezervë ligjore

Neni 379



Trashëgimlënësi nuk mund të përjashtojë nga trashëgimia

ligjore fëmijët e tij të mitur ose trashëgimtarë të tjerë të mitur

që trashëgojnë me zëvendësim (neni 361, paragrafi i dytë), si dhe

trashëgimtarët e tij të tjerë të paaftë për punë në qoftë se

thirren në trashëgim, dhe as të cënojë me testament në çdo mënyrë

qoftë, pjesën që u takon këtyre trashëgimtarëve në bazë të


trashëgimisë ligjore, përveç kur këta janë bërë të padenjë për të

trashëguar.



Neni 380



Kur testatori disponon me testament një uzufrukt ose një rentë

jetësore, të ardhurat e të cilave kalojnë ato të pjesës së

disponueshme, trashëgimtarët që kanë të drejtë në rezervën ligjore

munden të ekzekutojnë këtë disponim ose të heqin dorë nga tëdrejtat

mbi pjesën e disponueshme.


Po këtë të drejtë zgjedhjeje e kanë edhe personat që

përfitojnë nga rezerva ligjore në rast se testatori ka disponuar

pronësinë e zhveshur të një pjese që kalon masën e disponueshme.



Zëvendësimi

Neni 381



Trashëgimlënësi mund të caktojë në testament që në rast se

trashëgimtari vdes para tij ose bëhet i padenjë, ose heq dorë nga

trashëgimi, ta marrë trashëgimin një nga trashëgimtarët e tjerë që


tregohen në nenet 361, 363, 364 të këtij Kodi, dhe kur nuk ka asnjë

nga këta, ta marrë një njeri tjetër.

Por trashëgimlënësi nuk mund të detyrojë trashëgimtarin që të

ruajë dhe, pas vdekjes së tij t'ia dorëzojë një personi tjetër të

gjithë ose një pjesë të trashëgimit që ka marrë.



E drejta e shtimit

Neni 382



Kur trashëgimlënësi ua ka lënë të gjithë pasurinë e tij


trashëgimtarëve të caktuar në testament dhe një nga këta

trashëgimtarë ka vdekur para tij, ose është bërë i padenjë, ose ka

hequr dorë nga trashëgimi dhe trashëgimlënësi nuk ka caktuar për

këto raste një trashëgimtar tjetër në vend të tij, si dhe kur një

trashëgimtar është përjashtuar nga trashëgimi, pjesa që i takon

atij u shtohet pjesëve të bashkëtrashëgimtarëve të tjerë të caktuar

në testament në përpjestim me pjesët e tyre trashëgimore.

Në qoftë se disa nga trashëgimtarët janë caktuar së bashku në

një pjesë të pasurisë, shtimi bëhet vetëm midis këtyre


bashkëtrashëgimtarëve.



Neni 383



Kur trashëgimlënësi ka lënë me testament vetëm një pjesë të

pasurisë së tij, edhe sikur në këtë pjesë të ketë caktuar së bashku

shumë trashëgimtarë, pjesa e atij që për shkaqet e treguara në

nenin e sipërm nuk mund ose nuk do të je të trashëgimtar, u kalon

trashëgimtarëve ligjore të trashëgimlënësit.




Legu dhe barra

Neni 384



Trashëgimlënësi mund të ngarkojë trashëgimtarin ose

trashëgimtarët e caktuar në testament, nga ata që tregohen në nenet

361, 363, 364 të këtij Kodi, që t'u japin një ose më shumë

trashëgimtarëve ligjorë një përfitim pasuror nga trashëgimi, pa i

bërë këta trashëgimtarë (legu).

Kur trashëgimlënësi, që nuk ka trashëgimtarë nga ata që


tregohen në nenet 361, 363, 364, ka caktuar në testament si

trashëgimtarë persona të tjerë, mund t'i ngarkojë këta me lege në

dobi të çdo njeriu.

Dispozitat e zotësisë për të trashëguar vlejnë edhe për

personin që i është lënë legu.



Neni 385



Legatari ka të drejtë të kërkojë frutat ose kamatat që

rrjedhin nga legu, nga dita që i është caktuar dorëzimi i legut dhe


në mungesë të saj, nga dita e njoftimit të kërkesë-padisë.

Ato mund të kërkohen nga dita e vdekjes së trashëgimlënësit,

kur trashëgimlënësi ka disponuar shprehimisht ose kur legu është

një depozitë në para.



Neni 386



Trashëgimlënësi mund të ngarkojë trashëgimtarin ose

trashëgimtarët e caktuar në testament që të kryejnë ndonjë veprim

të dobishëm për shoqërinë ose ndonjë veprim tjetër, pa i dhënë të


drejtë një personi të caktuar mbi këtë veprim (barrë).

Kur trashëgimlënësi i lë me testament pasurinë shtetit,

organeve të tij, ose enteve të ndryshëm, ka të drejtë të caktojë

qëllimin për të cilin duhet të përdoret pasuria.



Neni 387



Kur trashëgimtari i ngarkuar me legun ose barrën ka vdekur

para trashëgimlënësit, ose është bërë i padenjë ose ka hequr dorë

nga trashëgimi dhe trashëgimlënësi nuk ka caktuar një trashëgimtar


tjetër në vend të tij, për ekzekutimin e detyrimeve në hdhje me

legun ose me barrën ngarkohen bashkëtrashëgimtarët ose

trashëgimtarët ligjorë, të cilëve u shtohet ose u kalon pjesa e

atij, që për shkaqet e sipërme nuk mund ose nuk do jetë

trashëgimtar.

Në qoftë se ekzekutimi i detyrimeve në lidhje me legun ose

barrën është lidhur ngushtë me personin e atij, që për shkaqet e

sipërme nuk mund ose nuk do jetë trashëgimtar, legu ose barra

mbetet pa fuqi.




Neni 388



Në rast se ndërmjet trashëgimtarëve, asnjëri prej tyre nuk

është ngarkuar nga trashëgimlënësi testamentar për të shlyer legun,

secili trashëgimtar detyrohet të kontribuojë për shlyerjen e tij

sipas pjesës takuese.



Neni 389



Kur sendi i dhënë në leg është treguar vetëm si lloj ose si


masë, e drejta e zgjedhjes i takon trashëgimtarit, por sendi nuk

mund të jetë nën kualitetin mesatar.



Neni 390



Kur personi, të cilit i është lënë legu, ka vdekur para

trashëgimlënësit ose është bërë i padenjë ose ka hequr dorë nga

legu dhe trashëgimlënësi nuk ka caktuar një person tjetër në vend

të tij, legu shkon në dobi të trashëgimtarit të ngarkuar me atë

leg.


Por në qoftë se legu u është lënë shumë personave së bashku,

pjesa e atij që nuk mund ose nuk do të marrë legun u shtohet

bashkëpjesëtarëve të tij në përpjesëtim me pjesët e tyre.



Neni 391



Personi, të cilit i është lënë legu, ka të drejtë të kërkojë

nga trashëgimtari i ngarkuar ekzekutimin e detyrimit në lidhje me

legun.

Ekzekutimi i detyrimit të trashëgimtarit në lidhje me barrën


mund të kërkohet nga ekzekutori i testamentit, nga

bashkëtrashëgimtarët, nga organizatat përkatëse shtetërore ose

private.

Detyrimet në lidhje me legun dhe barrën ekzekutohen pas

detyrimeve që rëndojnë mbi pasurinë trashëgimore.



Format e testamentit

Neni 392



Testamenti bëhet në dy forma: ollograf dhe me akt noterial




Testamenti ollograf

Neni 393



Testamenti ollograf shkruhet tërësisht me dorën e testatorit

duke vënë datën dhe nënshkrimin e vet.

Data e testamentit duhet të tregojë ditën, muajin dhe vitin.

Nënshkrimi vihet në fund të disponimeve.



Neni 394




Personi që nuk është i zoti të lexojë dorëshkrimin e vet nuk

mund të bëjë testament ollograf.



Neni 395



Personat që nuk dëgjojnë (shurdhë) ose që nuk dëgjojnë e nuk

flasin (shurdhëmemecë), mund të disponojnë me testament ollograf

ose me testament të marrë nga noteri, sipas rregullave të

parashikuara në ligjin "Për noterinë".




Neni 396



Testamenti ollograf mund të depozitohet tek noteri për ruajtje

sipas dispozitave për depozitimin e dokumenteve në noteri.



Testamenti me akt noterial

Neni 397



Testamenti me akt noterial redaktohet nga noteri dhe

nënshkruhet nga trashëgimlënës i në prani të noterit.


Kur trashëgimlënësi nuk di, ose për shkak sëmundjeje ose

tëmetash fizike nuk mund të nënshkruajë, testamenti nënshkruhet

sipas rregullave të parashikuara në ligjin "Për noterinë".



Testamente të posaçme

Neni 398



Në vendet ku nuk ka noter, testamenti mund të vërtetohet nga

kryetari ose sekretari i bashkisë ose i komunës.




Neni 399



Testamenti i një personi që ndodhet në shërbim ushtarak, mund

të vërtetohet nga komandanti i njësisë ushtarake në të cilën ai bën

pjesë dhe kur është shtruar në spital për mjekim nga drejtori i

spitalit.



Neni 400



Testamenti i një personi që ndodhet në një anije shqiptare në


lundrim ose që ka qëndruar në një liman të huaj, mund të vërtetohet

nga kapiteni i anijes.



Neni 401



Disponimi me testament i bërë me kusht pezullues, mbetet pa

efekt kur personi në favor të cilit është bërë, vdes para

trashëgimlënësit.



Revokimi i testamentit


Neni 402



Testamenti me një datë të mëvonshme lë pa fuqi atë me datë të

mëparëshme në tërësi ose vetëm për pjesën që nuk pajtohet me

testamentin e ri.

Testamenti mbetet pa fuqi edhe me anë të një deklarate të bërë

nga trashëgimlënësi në noteri.



Pavlefshmëria e testamentit

Neni 403




Testamenti është i pavlefshëm kur bëhet nga një person që nuk

mund të bëjë testament (neni 373).



Neni 404



Testamenti është i pavlefshëm kur nuk është bërë në formën e

kërkuar nga ligji.



Neni 405




Testamenti është i pavlefshëm kur disponohet me testament në

dobi të personave që nuk mund të trashëgojnë (nenet 374,375).



Neni 406



Testamenti është i pavlefshëm kur disponimi me testament është

në kundërshtim me nenet 377 e 384 të këtij Kodi.



Neni 407



Testamenti është i pavlefshëm kur disponimi me testament


itrashëgimlënësit, i përjashton nga trashëgimia ligjore

trashëgimtarët e tij të mitur ose të paaftë për punë ose cënon

pjesën e tyre ligjore.



Neni 408



Testamenti është i pavlefshëm kur disponimi me testament është

bërë në kundërshtim me ligjin ose në mashtrim të ligjit.



Neni 409




Testamenti është i pavlefshëm kur disponimi me testament është

bërë me ndikimin e mashtrimit, kanosjes ose dhunës, ose për shkak

të një lajthimi, pa të cilën trashëgimlënësi nuk do kishte bërë

këtë disponim.



Neni 410



Kur testamenti deklarohet nga gjykata i pavlefshëm, në

trashëgim thirren trashëgimtarët ligjorë, përveç kur është rasti i


shtimit në dobi të trashëgimtarëve të caktuar në testament sipas

nenit 381.

Kur deklarohen të pavlefshme vetëm disa nga disponimet e

testamentit, disponimet e tjera mbeten në fuqi.



Neni 411



Padia për pavlefshmërinë e testamentit ose të disponimit me

testament mund të ngrihet nga trashëgimtari dhe nga çdo tjetër

person i interesuar brenda tre vjetëve nga çelja e trashëgimisë.




Neni 412



Kur disponimi me testament është i pavlefshëm për shkak se

disponimi nga trashëgimlënësi ka përjashtuar nga trashëgimia

ligjore trashëgimtarët e tij të mitur ose të paaftë për punë ose

cënon pjesën e tyre ligjore (neni 407), trashëgimtari, i

përjashtuar nga trashëgimi ose të cilit i është cënuar pjesa

ligjore, ka të drejtë të kërkojë nga trashëgimtarët e tjerë, sipas

rastit, dorëzimin ose plotësimin e pjesës që i takon atij në bazë


të trashëgimisë ligjore.



Neni 413



Për caktimin e kësaj pjese bashkohet e gjithë pasuria që

kishte trashëgimlënësi në kohën e vdekjes së tij, duke u zbritur

detyrimet që rëndojnë mbi trashëgiminë dhe pjesëtohet me numrin e

trashëgimtarëve që do të thirreshin në trashëgim në qoftë se

trashëgimlënësi nuk do kishte bërë testament.




Ekzekutori i testamentit

Neni 414



Trashëgimlënësi mund të ngarkojë një ose më shumë persona për

të ekzekutuar testamentin.

Caktimi si ekzekutor duhet të pranohet prej këtij në vetë

testamentin ose me një deklaratë të veçantë që i bashkohet

testamentit.

Në qoftë se trashëgimlënësi nuk cakton ekzekutor të


testamentit, ekzekutimi i këtij u ngarkohet trashëgimtarëve të

caktuar në të.



Neni 415



Ekzekutori i testamentit duhet të bëjë inventarin e pasurisë

trashëgimore, duke ftuar të marrin pjesë trashëgimtarët dhe

personat e tjerë që përfitojnë nga testamenti.

Ekzekutori i testamentit administron pasurinë trashëgimore,

duke kryer veprimet që janë të nevojshme për ekzekutimin e


dis ponimeve të testamentit, por nuk mund të tjetërsojë pasurinë

trashëgimore, përveç kur shfaqet nevoja dhe me lejen e gjykatës, e

cila vendos pasi më parë të dëgjojë trashëgimtarët.



Neni 416



Gjykata e rrethit, me kërkesën e trashëgimtarëve ose të

personave që kanë interes, mund të shkarkojë nga detyra ekzekutorin

e testamentit për shkelje të rënda të detyrës së tij ose për

pazotësi në administrimin e pasurisë trashëgimore.




Neni 417



Tagret e ekzekutorit testamentar nuk transmetohen në

trashëgimtarët e tij.



Neni 418



Kur janë shumë ekzekutorë testamentarë, në mungesën e të

tjerëve mund të veprojë edhe njëri prej tyre, por të gjithë ata

janë përgjegjës solidarë për sendet që u janë besuar, përveç kur


testatori u ka ndarë detyrat.



PJESA IV

DETYRIMET



TITULLI I

DISPOZITA TE PERGJITHME



KREU I

KUPTIMI DHE LINDJA E DETYRIMEVE




Kuptimi i detyrimit

Neni 419

Detyrimi është një marrëdhënie juridike me anën e së cilës një

person (debitori) detyrohet të japë diçka ose të kryejë apo të mos

kryejë një veprim të caktuar në dobi të një personi tjetër

(kreditori), i cili ka, gjithashtu, të drejtë të kërkojë t'i jepet

diçka, ose të kryhet apo të mos kryhet veprimi.



Lindja e detyrimeve


Neni 420



Detyrimet lindin nga kontratat ose nga ligji.



Natyra ekonomike e detyrimit

Neni 421



Objekt i detyrimit duhet të ketë një vlerësim ekonomik dhe t'i

përgjigjet interesave qoftë dhe jopasurore të kreditorit.



Korrektesa e pjesëmarrësve në detyrim


Neni 422



Kreditori dhe debitori duhet të sillen ndaj njëri-tjetrit me

korrektesë, me paanësi dhe sipas kërkesave të arsyes.

KREU II

DETYRIMET SOLIDARE



Neni 423



Detyrimi është solidar kur kreditori ose secili nga kreditorët

ka të drejtë të kërkojë ekzekutimin e të njëjtit detyrim tërësisht

apo pjesërisht si nga debitorët së bashku, ashtu dhe nga secili

prej tyre veç e veç.




Neni 424



Detyrim është solidar kur del nga vullneti i palëve ose është

parashikuar me ligj.



Neni 425



Detyrimi është solidar edhe kur debitorët të jenë detyruar

secili në mënyrë të ndryshme ose dhe kur debitori i përbashkët të

jetë detyruar në mënyrë të ndryshme ndaj secilit kreditor.




Neni 426



Ekzekutimi i detyrimit nga njëri prej debitorëve solidarë i

shkarkon të gjithë debitorët e tjerë.

Debitorët solidarë shkarkohen nga detyrimi edhe nëpërmjet

dhënies së një sendi në ekzekutim të detyrimit apo të kompensimit

të kredisë nga njëri prej debitorëve solidarë ndaj kreditorit.



Neni 427




Qënia në vonesë e kreditorit ndaj njërit nga debitorët

solidarë e shtrin efektin ndaj të gjithë debitorëve të tjerë.

Debitori solidar nuk mund të kompensojë detyrimin e tij me

kreditë që kanë debitorët e tjerë ndaj kreditorit.

Debitori solidar nuk mund t'i kundrejtojë kreditorit prapsimet

personale të debitorëve të tjerë.

Çdo njëri nga debitorët solidarë nuk duhet që me veprimet e

tij të rëndojë pozitën e të tjerëve, përveç kur parashikohet


ndryshe në ligj.



Neni 428



Debitori ka të drejtë të zgjedhë për të paguar njërin apo

tjetrin kreditor solidar, përveç kur është penguar më parë me anë

të një njoftimi me shkrim prej ndonjërit prej tyre.

Kreditorët janë solidarë kur secili prej tyre ka të drejtën të

kërkojë pagimin e gjithë detyrimit dhe pagimi i bërë njërit prej

tyre, liron debitorin ndaj gjithë kreditorëve.




Neni 429



Përtëritja e detyrimit që bën debitori me njërin nga

kreditorët, shkarkon të gjithë debitorët e tjerë, përveç kur

kreditori i ka ruajtur të drejtat ndaj tyre.

Falja e detyrimit të bërë njërit prej debitorëve

solidarë,shkarkon të gjithë debitorët e tjerë. Kur falet vetëm

pjesa e një debitori, detyrimi i debitorëve të tjerë pakësohet për

aq sa është pjesa e falur.


Bashkimi i cilësive të kreditorit me atë të debitorit solidar

në një person të vetëm, shuan detyrimin e debitorëve të tjerë, për

pjesën e këtij debitori.



Neni 430



Në marrëdhëniet ndërmjet tyre debitorët solidarë marrin pjesë

në shlyerjen e detyrimit secili sipas pjesës së vet.

Debitori që ka ekzekutuar një detyrim solidar, ka të drejtë të

kërkojë nga debitorët e tjerë pagimin në pjesë të barabarta të


detyrimit të ekzekutuar prej tij, përveç kur në ligj ose në

kontratë është parashikuar ndryshe.

Kur debitori solidar, që ka ekzekutuar detyrimin, nuk ka

mundur të nxjerrë nga një debitor pjesën e tij të detyrimit, ajo

ndahet sipas rastit në pjesë të barabarta ose proporcionalisht

ndërmjet debitorëve të tjerë, duke përfshirë edhe atë.



Neni 431



Debitorët solidarë janë të detyruar të përballojnë në


proporcion me pjesët e tyre të gjitha shpenzimet që vërtetohen se

kanë qenë të nevojshme të kryhen nga debitorët që kanë ekzekutuar

detyrimin.



Neni 432



Debitori solidar që ekzekuton detyrimin duhet t'i kundrejtojë

kreditorit prapsimet e përbashkëta për të gjithë

debitorët,përndryshe i humb e drejta të kërkojë nga debitorët e

tjerë pjesën që atyre u takon për shlyerjen e detyrimit.


Gjithashtu, ai e humbet këtë të drejtë edhe kur nuk ka njoftuar

debitorët e tjerë se ka ekzekutuar detyrimin dhe, si rrjedhim njëri

nga debitorët e tjerë ka ekzekutuar veçmas atë.



Neni 433



Ndërprerja e parashkrimit me veprimet e kreditorit ndaj njërit

prej debitorëve solidarë, si dhe ndërprerja e parashkrimit nga

njëri prej kreditorëve solidarë ndaj debitorit të përbashkët, ka

efekt si ndaj debitorëve të tjerë ashtu edhe ndaj kreditorëve të


tjerë.

Pezullimi i parashkrimit ndaj njërit debitor ose ndaj njërit

kreditor solidar, nuk ka efekt ndaj të tjerëve.

Heqja dorë nga parashkrimi në përputhje me nenin 126 të këtij

Kodi e bërë nga njëri prej debitorëve solidarë, nuk ka efekt ndaj

të tjerëve, ndërsa heqja dorë nga parashkrimi nga njëri prej

kreditorëve solidarë, ka efekt ndaj të tjerëve.



Neni 434




Debitori solidar të cilit i kërkohet pagimi i pjesës së tij

nga detyrimi, nuk mund t'i kundrejtojë debitorit, që ka paguar atë,

parashkrimin e padisë së kreditorit, përveç kur ai vetë dhe

debitori që kërkon pjesën kanë patur mundësinë që t'i kundrejtonin

parashkrimin e plotësuar.

Ky paragraf nuk zbatohet kur me marrëveshje debitorët solidarë

kanë vendosur ndryshe.



Neni 435




Në rast se ekzekutimi i detyrimit bëhet i pamundur, për fajin

ose gjatë vazhdimit të vonesës së njërit ose disa debitorëve

solidarë, debitorë të tjerë nuk shkarkohen nga detyrimi për

plotësimin e tij.

Kreditori mund të kërkojë shpërblimin e dëmit të shkaktuar për

një shkak të tillë, vetëm nga debitorët solidarë ose nga secili

prej tyre, për fajin e të cilëve është bërë i pamundur ekzekutimi

i detyrimit ose që kanë qenë me vonesë. Debitorët e tjerë mbetën


solidarë vetëm për detyrimin e parë.

Vonesa e njërit nga debitorët solidarë nuk sjell ndonjë pasojë

juridike për debitorët e tjerë.



KREU III

DETYRIMET ALTERNATIVE



Neni 436



Detyrimi është alternativ kur debitori shkarkohet prej tij,


duke përmbushur njërin nga llojet e tij të përmendura veç e veç

sipas dëshirës së tij, ose të kreditorit apo të një të treti.

Debitori nuk mund të kërkojë nga kreditori të pranojë përmbushjen

e detyrimit pjesërisht nga njëri lloj e pjesërisht nga lloji tjetër

i tij.



Neni 437



E drejta e zgjedhjes i takon debitorit, përveç kur është

parashikuar nga ligji apo nga kontrata që t'i lihet kreditorit apo


një të treti.

Zgjedhja bëhet e parevokueshme me përmbushjen e njërit nga

llojet e detyrimit, ose me njoftimin e deklaratës së zgjedhjes

palës tjetër ose të dy palëve, kur e drejta e zgjedhjes i takon një

të treti.

Kur e drejta e zgjedhjes u takon shumë personave dhe ata

nukmerren vesh, gjykata u cakton atyre një afat. Kur zgjedhja nuk

bëhet në afatin e caktuar, atë e bën gjykata.




Neni 438



Kur në një detyrim alternativ, debitori nuk ekzekuton

ndonjërin nga llojet e detyrimeve në afatin e caktuar, e drejta e

zgjedhjes i kalon kreditorit.

Në rast se e drejta e zgjedhjes i është lënë kreditorit dhe ky

nuk e ka usht ruar në afatin e caktuar në marrëveshje ose të

caktuar nga debitori, zgjedhja i kalon këtij të fundit.

Kur e drejta e zgjedhjes i është lënë një të treti dhe ai nuk


e ushtron në afatin e caktuar, zgjedhja bëhet nga gjykata.

Kur kjo e drejtë u është lënë disa personave, gjykata u cakton

atyre një afat. Në rast se zgjedhja nuk bëhet në afatin e caktuar,

ajo bëhet nga gjykata.



Neni 439



Detyrimi alternativ është i thjeshtë kur njëri nga të dy

llojet e detyrimit nuk mund të bëhet objekt detyrimi, ose kur

përmbushja e tij është bërë e pamundur pa fajin e asnjërës palë.




Neni 440



Kur e drejta e zgjedhjes i është lënë debitorit, detyrimi

alternativ bëhet i thjeshtë në rast se njëri nga të dy llojet e

detyrimit bëhet i pamundur dhe për fajin e tij. Në rast se kjo

pamundësi ndodh për fajin e kreditorit, debitori shkarkohet nga

detyrimi kur ai nuk pranon të zbatohet detyrimi tjetër dhe të

kërkojë shpërblimin e dëmit.

Kur zgjedhja i është lënë kreditorit, debitori shkarkohet nga


detyrimi kur pamundësia e përmbushjes së njërit nga të dy llojet e

detyrimit ka ndodhur për faj të kreditorit dhe ky nuk pranon të

ekzekutohet lloji tjetër i detyrimit dhe të kërkojë të shpërblehet

dëmi. Në rast se zgjedhja i është lënë kreditorit dhe pamundësia i

ngarkohet debitorit, kreditori mund të zgjedhë detyrimin tjetër ose

të kërkojë shpërblimin e dëmit.



Neni 441



Kur të dy llojet e detyrimit janë bërë të pamundura dhe


debitori duhet të përgjigjet për njërin prej tyre, ai duhet të

paguajë vleftën e detyrimit që është bërë i pamundur i fundit, në

qoftë se zgjedhja i është lënë atij.

Në qoftë se e drejta e zgjedhjes i është lënë kreditorit, ky

ka të drejtë të kërkojë vleftën e njërit ose tjetrit lloj detyrimi.



KREU IV

DETYRIME TE PJESETUESHME E TE PAPJESETUESHME



Detyrime të pjesëtueshme


Neni 442

Kur shumë debitorë ose kreditorë marrin pjesë në të njëjtin

detyrim dhe ky është i pjesëtueshëm, secili debitor është i

detyruar të ekzekutojë dhe secili kreditor ka të drejtë të kërkojë

një pjesë të barabartë të detyrimit, përveç kur në kontratë ose në

ligj është parashikuar ndryshe.



Detyrime të papjesëtueshme

Neni 443




Kur janë shumë debitorë në të njëjtin detyrim, që është i

papjesëtueshëm, të gjithë debitorët quhen debitorë solidarë.

Detyrimi është i papjesëtueshëm nga vetë natyra e tij si i

tillë dhe nga qëllimi i palëve në kontratë. Në të tilla raste

detyrimi mbetet i papjesëtueshëm edhe për trashëgimtarët e

debitorëve.



Neni 444




Detyrimet e papjesëtueshme rregullohen nga dispozita që kanë

lidhje me detyrimet solidare, përveç sa parashikohet në këtë kre.



KREU V

DETYRIMET MONETARE



Neni 445

Detyrimi për të paguar një shumë parash shlyhet me vleftën e

vet nominale, përveç kur rezulton ndryshe nga ligji ose nga

kontrata.




Neni 446



Detyrimi monetar përmbushet me monedhën që është në qarkullim

në shtetin ku bëhet pagimi ose me monedhën e pranuar në kontratë.



Neni 447



Kur kreditori ka një llogari rrjedhëse në shtetin ku duhet ose

mund të bëhet pagesa, debitori mund të përmbushë detyrimin

dukekredituar në këtë llogari shumën përkatëse, përveç kur


kreditori e ka përjashtuar pagesën në këtë llogari.

Pagesa quhet e kryer në momentin e kreditimit të saj në

llogari.



Neni 448



Pagesa kryhet në vendbanimin e kreditorit në datën e pagesës.

Kreditori mund të caktojë një vend tjetër brenda kufijve të shtetit

ku ka vendbanimin në kohën e pagimit ose të lindjes së detyrimit.




Neni 449



Në rast se pagimi duhet të kryhet në një vend tjetër nga

vendbanimi i kreditorit në kohën e lindjes së detyrimit dhe

përmbushja e këtij detyrimi do të vështirësohej së tepërmi debitori

mund të pezullojë pagimin derisa kreditori të ketë caktuar një vend

tjetër i cili do të mënjanonte shpenzimet e tepërta.



Neni 450




Shpërblimi për dëmin e shkaktuar si rrjedhim i vonesës në

pagimin e një shume parash, përbëhet nga kamatat e arrira, prej

datës së fillimit të vonesës së debitorit, me monedhën zyrtare të

vendit ku bëhet pagimi.Përqindja e kamatës caktohet me ligj.

Në mbarim të çdo viti kamatat e arrira i shtohen shumës së

detyruar mbi bazën e të cilës është bërë llogaritja e tyre.

Kamata ligjore paguhet pa qenë i detyruar kreditori të provojë

ndonjë dëm. Kur kreditori provon se ka pësuar një dëm më të madh se

kamata ligjore, debitori detyrohet t'i paguajë atij pjesën tjetër


të dëmit.



Neni 451



Kur detyrimi lidhet me pagesen e një shume parash në monedhë

që nuk ka kurs zyrtar në shtetin ku duhet të kryhet pagesa,

debitori ka të drejtë të ekzekutojë detyrimin në monedhën që ka

kurs zyrtar në shtetin ku duhet të kryhet pagesa, përveç kur në

ligj ose në kontratë parashikohet ndryshe.




Neni 452



Kur detyrimi lidhet me pagesën e një shume parash në monedhë

të ndryshme nga ajo e vendit ku duhet të kryhet pagesa dhe debitori

pretendon se nuk është në gjendje të shlyejë detyrimin në këtë

monedhë, kreditori mund të pranojë shlyerjen në monedhën e vendit

të kryerjes së pagesës.

Rregulli i mësipërm zbatohet edhe kur debitori detyrohet të

bëjë pagesën me monedhën e pranuar në fillim.




Neni 453



Kur detyrimi duhet të ekzekutohet me një monedhë të ndryshme

nga ajo e pranuar në fillim, konvertimi duhet të bëhet me kursin

zyrtar të këmbimit të ditës së pagimit.



Neni 454



Neni 450 i këtij Kodi nuk i heq të drejtën kreditorit që të

kërkojë shpërblimin e dëmit të pësuar nga fakti që nga dita e


vënies në vonesë të debitorit ka pësuar ndryshime kursi i këmbimit

të monedhës që përcaktohet në detyrim.



TITULLI II

EKZEKUTIMI DHE SHUARJA E DETYRIMEVE



KREU I

EKZEKUTIMI I DETYRIMEVE



Neni 455




Debitori dhe kreditori duhet të tregojnë kujdesin e duhur e të

jenë të përpiktë në përmbushjen e detyrimit sipas përmbajtjes së

tij.



Neni 456

Detyrimi për dorëzimin e një sendi të caktuar përmban edhe

kujdesin që duhet të tregohet për ruajtjen e tij në dorëzim.

Neni 457




Kur objekti i detyrimit është dorëzimi i sendeve të

përcaktuara vetëm në lloj, ato nuk mund të jenë me cilësi më të

dobët se sa cilësia mesatare.



Neni 458



Dorëzimi i sendeve bëhet sipas mënyrës së caktuar në kontratë

dhe kur kjo nuk është caktuar bëhet:

a) me dhënien e tyre në dorë personit që ka fituar pronësinë

e tyre ose personit që heq të drejta prej tij;


b) me dhënien transportuesit ose postës për t'ia dorëzuar

fituesit, në vendin e treguar prej tij;

c) me dhënien fituesit në dorë ose me dërgim nëpërmjetpostës

të dokumenteve (fletë ngarkese, dëshmi depozitimi) që i japin atij

të drejtën e disponimit të mallit.



Neni 459



Debitori nuk mund të ekzekutojë detyr¿min pjesë-pjesë edhe

sikur ai të jetë i pjesëtueshëm, pa pëlqimin e kreditorit.




Neni 460



Detyrimi mund të ekzekutohet edhe nga një person i tretë, që

nuk është debitor, përveç kur kreditori është i interesuar që

ekzekutimi të bëhet nga debitori, ose kur kreditorit i është

njoftuar kundërshtimi i debitorit.



Vendi i ekzekutimit të detyruar

Neni 461




Në rast se vendi ku duhet të ekzekutohet detyrimi nuk caktohet

në kontratë, nga ligji ose nuk kuptohet nga vetë natyra e

detyrimit, ekzekutimi bëhet:

a) për dorëzimin e një sendi të paluajtshëm, në vendin ku

ndodhet ai;

b) për sendet që janë të përcaktuara në mënyrë individuale, në

vendin ku ndodheshin kur lindi detyrimi;

c) për dorëzimin e një sendi të përcaktuar në lloj dhe në


sasi, në vendin ku debitori ushtron veprimtarinë e tij profesionale

ose në vendbanimin e tij;

ç) për detyrimet në para, sipas rregullave të përcaktuara në

kreun V të pjesës IV të këtij Kodi.



Neni 462



Kreditori nuk mund të detyrohet të pranojë një gjë të ndryshme

nga sa është përcaktuar në objektin e detyrimit edhe sikur vlefta

e gjësë së ofruar të jetë më e madhe.




Afati i ekzekutimit të detyrimit

Neni 463

Ekzekutimi i detyrimit duhet të bëhet në afatin e caktuar në

kontratë. Kur në kontratë nuk është caktuar afat ose ekzekutimi i

detyrimit është lënë në kërkimin e kreditorit, ky mund të kërkojë

ekzekutimin në çdo kohë dhe debitori duhet ta ekzekutojë atë brenda

pesëmbëdhjetë ditëve nga dita e kërkimit.



Neni 464




Afati i caktuar në kontratë prezumohet se është caktuar në

dobi të debitorit, përveç kur nga vullneti ¿ palëve ose natyra e

detyrimit del ndryshe.

Ekzekutimi i detyrimit para mbarimit të afatit nuk quhet i

pavlefshëm, përveç kur afati është caktuar në dobi të kreditorit.



Neni 465



Debitori nuk mund të pretendojë të drejtën e afatit kur:


a) ka falimentuar;

b) nuk ka dhënë garancitë e premtuara;

c) garancitë që sigurojnë kredinë janë pakësuar për fajin e

tij, përveç kur ato mbeten, përbëjnë ende një siguri të mjaftueshme

për ekzekutimin e detyrimit.



Ekzekutimi ndaj kreditorit

Neni 466



Ekzekutimi i detyrimit duhet t'i bëhet vetë kreditorit ose


përfaqësuesit të vet, ose një personi të autorizuar nga kreditori,

nga ligji ose nga gjykata.

Ekzekutimi i detyrimit që i bëhet një personi që nuk është

autorizuar për ta pranuar, e shkarkon debitorin vetëm në rast se

kreditori ka pranuar më vonë ekzekutimin, ose vërtetohet se ka

përfituar prej tij.



Ekzekutimi ndaj një të treti

Neni 467




Debitori që ekzekuton një detyrim ndaj një personi, i cili

sipas rrethanave të padyshimta duket se është i autorizuar ta

pranojë atë, shkarkohet nga detyrimi në qoftë se provon se ka qënë

në mirëbesim.

Personi që ka pranuar ekzekutimin e detyrimit, është i

detyruar t'i kthejë kreditorit të vërtetë, atë që ka marrë nga

ekzekutimi i detyrimit.



Ekzekutimi nd aj kreditorit të pazotë për të vepruar


Neni 468



Kur ekzekutimi i detyrimit i është bërë një kreditori që nuk

ka zotësi për të vepruar, shkarkon debitorin po aq sa ka vajtur në

dobi të këtij kreditori, ose të perfaqësuesit të tij ligjor.



Ekzekutimi për llogari të shumë detyrimeve



Neni 469



Kur ekzekutimi kryhet për llogari të shumë detyrimeve dhe ndaj


të njëjtit kreditor, debitori mund të përcaktojë në kohën e

ekzekutimit se cilin detyrim po ekzekuton.

Kur nuk ekziston një përcaktim i debitorit për rradhën e

ekzekutimit, në fillim ekzekutohet detyrimi që i ka kaluar afati,

në se ekzistojnë më shumë të tillë, ekzekutimi fillon nga detyrimi

me vlerë dhe në rast se janë disa të tillë, fillon nga më i vjetri

dhe kur këta kanë të njëjtën vjetërsi, ekzekutimi bëhet

proporcionalisht.




Neni 470



Ekzekutimi në para për llogari të një detyrimi të caktuar,

përmban në fillim shlyerjen e shpenzimeve, pastaj atë të kamatave

të arrira dhe pastaj të vetë detyrimit e të kamatave të zakonshme

ndaj tij.

Kreditori mund të refuzojë pagesën, në rast se debitori gjatë

ekzekutimit cakton një renditje tjetër ose mund të mos pranojë

shlyerjen e plotë të vleftës së detyrimit; pa marrë edhe kamatat e


arrira, ato në vazhdimësi si dhe shpenzimet përkatëse.



Neni 471



Kreditori mund të mos pranojë ekzekutimin e detyrimit për

dorëzimin e një sendi të ndryshëm nga ai që është përcaktuar në

kontratë edhe sikur vlefta e sendit të ofruar të jetë e barabartë

apo më e madhe.



Shpenzimet e ekzekutimit, dëftesat përkatëse


Neni 472



Shpenzimet janë në ngarkim të atij që ekzekuton detyrimin,

ndërsa shpenzimet e dëftesës janë në ngarkim të atij, në favor të

të cilit ajo është leshuar.



Neni 473



Për çdo pagesë të kryer në ekzekutim të detyrimit kreditori

jep një dëftesë, përveç kur rezulton ndryshe nga kontrata.


Në rast se kreditori disponon një dokument nga përmbajtja e të

cilit rezulton detyrimi, debitori që e ka ekzekutuar atë mund të

kërkojë kthimin ose prishjen e dokumentit, përveç kur kreditori ka

interesa të arësyeshme për ruajtjen e tij dhe me kusht që ai të

shënojë në dokument ekzekutimin e detyrimit.

Kur kreditori refuzon të zbatojë detyrimin sipas paragrafit të

mësipërm, debitori mund të pezullojë ekzekutimin e detyrimit. Kur

kreditori pretendon se ka humbur dokumnetin detyrohet t'i japë

debitorit një deklaratë me shkrim ku të pranohet ekzekutimi i


detyrimit. Deklarata duhet të jetë noteriale kur kërkohet nga

ligji.



Neni 474



Kur pagesat e njëllojta për shlyerjen e detyrimit duhet të

bëhen në mënyrë periodike, dëftesat e lëshuara për dy pagesa

rradhazi prezumojnë kryerjen edhe të pagesave të mëparëshme.

Dëftesa e lëshuar nga kreditori për detyrimin kryesor,

prezumon se janë shlyer gjithashtu edhe kamatat e shpenzimet e


këtij detyrimi.



Lirimi i sendeve nga garancitë

Neni 475



Kreditori që ka pranuar ekzekutimin e detyrimit, duhet të

lirojë sendet nga garancitë reale që janë dhënë për sigurimin e

ekzekutimit të detyrimit edhe nga çdo ndalim tjetër që mund të

kufizojë përdorimin e pasurisë.




KREU II

EFEKTET E MOSEKZEKUTIMIT TE DETYRIMEVE



DISPOZITA TE PERGJITHSHME



Neni 476

Çdo mangësi në ekzekutimin e detyrimeve e detyron debitorin të

shpërblejë dëmin që ka pësuar kreditori, përveç kur ai provon se

mospërmbushja nuk ka ndodhur për fajin e tij.

Në këtë rast kreditori ka të drejtë:


a) të kërkojë ekzekutimin në natyrë të detyrimit, veçanërisht

dorëzimin e sendit ose kryerjen e punimeve, si dhe shpërblimin e

dëmit të shkaktuar nga vonesa e ekzekutimit, ose:

b) shpërblimin e dëmit të shkaktuar nga mosekzekutimi i

detyrimit.



Neni 477



Debitori që në ekzekutimin e detyrimit përdor punën e të

tretëve përgjigjet për vepr¿met e tyre, të kryera me faj, si të


ishin të vetat.



Neni 478



Kur detyrimi ka lidhje me veprime që mund të kryhen edhe nga

persona të tjerë dhe debitori nuk ekzekuton detyrimin, kreditori ka

të drejtë të kërkojë t'i kryejë ai vetë për llogari të debitorit.



Neni 479



Çdo mërreveshje që përjashton ose kufizon palët nga


përgjegjësia për mosekzekutimin e detyrimeve është e pavlefshme.



Neni 480



Kur ekzekutimi i detyrimit bëhet i pamundur për fajin e

debitorit, kreditori ka të drejtë të kërkojë prej tij shpërblimin

e dëmit të shkaktuar.

Debitori është me faj kur, me dashje ose nga pakujdesia, ka

krijuar rrethana që e kanë bërë të pamundur ekzekutimin ose kur n uk

ka marrë masa për ta ndaluar atë.




Vonesa e debitorit

Neni 481



Debitori që nuk përmbush një detyrim të kërkueshëm në afatin

e caktuar, quhet se ështe në vonesë (morë), përveç kur

mosekzekutimi është rrjedhim i rrethanave që nuk kanë lidhje me

fajin e debitorit.

Debitori vihet në vonesë me anë të një njoftimi me shkrim.

Nuk është e nevojshme vënia në vonesë kur:


a) debitori ka deklaruar me shkrim se nuk dëshiron të

ekzekutojë detyrimin;

b) ka kaluar afati brenda të cilit do të ekzekutohej detyrimi.

Kur debitori vdes dhe afati i caktuar për ekzekutimin e

detyrimit mbaron pas vdekjes se tij, trashëgimtarët e tij quhen se

janë në vonesë me mbarimin e 15 ditëve nga dita e njoftimit me

shkrim nga kreditori.

c) kur detyrimi rrjedh nga një akt i paligjshëm.

Neni 482



Debitori qe është në vonesë nuk çlirohet nga pamundësia e

papritur e përmbushjes së detyrimit, edhe sikur kjo të jetë

shkaktuar pa fajin e tij e të kreditorit, përveç kur provon se

objekti i detyrimit do të ishte shkatëruar apo dëmtuar edhe sikur

të ishte nën kujdesin e kreditorit.

Humbja ose dëmtimi i një sendi të marrë në menyrë të


paligjshme, nuk e shkarkon personin që e ka marrë atë nga detyrimi

për të rikthyer vleftën e tij.



Neni 483



Dispozitat mbi vonesën nuk zbatohen për detyrimet që përmbajnë

mosveprime. Çdo veprim i kundërt përbën mospërmbushje të detyrimit.



Neni 484



Kreditori mund të mos pranojë ofertën e debitorit që është me


vonesë për ekzekutimin e detyrimit, në rast se ajo nuk përmban edhe

shpërblimin e dëmit të pësuar dhe shpenzimet e bëra gjatë vonesës,

ose kur kreditori për shkak të vonesës së debitorit nuk ka interes

për ekzekutimin e detyrimit.



Neni 485



Debitori që ka një kredi të kërkueshme ndaj kreditorit të tij,

mund të pezullojë zbatimin e detyrimit deri në pagesën e kredisë,

me kusht që ndërmjet kredisë dhe detyrimit të ketë lidhje të


mjaftueshme, siç mund të jetë ndër të tjera, qënia e një raporti të

vetëm juridik ose të marrëdhënieve që palët kanë patur rregullisht.

Pezullimi i ekzekutimit të detyrimit nuk mund të kërkohet kur:

a) ekzekutimi i detyrimit nga pala tjetër bëhet i pamundur për

shkak të vonesës së kreditorit, ose është i pamundur në mënyrë të

përherëshme;

b) kredia e palës tjetër është e pasekuestrueshme.



Neni 486




Dëmi që duhet të shpërblehet nga debitori për mosekzekutimin

e detyrimit përbëhet nga të gjitha humbjet e pësuara nga pakësimi

i pasurisë, si dhe fitimi që mund të nxirrej në kushtet e zakonshme

të tregut (fitimi i munguar). Bëjnë pjesë në shpërblimin për

riparimin e dëmit edhe shpenzimet e arsyeshme e të nevojshme për të

parandaluar ose për të pakësuar dëmin, që kanë lidhje me rrethanat

mbi të cilat bazohet përgjegjësia e palës, shpenzimet e arsyeshme

e të nevojshme për të përcaktuar dëmin dhe përgjegjësinë, si dhe


ato që janë nevojitur për të gjetur një zgjidhje jashtë gjyqësore

të përmbushjes së detyrimit.



Neni 487



Në kontratë me detyrime të dyanshme, palët duhet të

ekzekutojnë detyrimin e tyre në të njëjtën kohë, përveç kur nga

kontrata ose nga natyra e detyrimit del se njëra palë duhet

tëekzekutojë detyrimin e saj më parë se tjetra.




Neni 488



Kur në një kontratë me detyrime të dyanshme, ekzekutimi i

detyrimit të një pale është bërë i pamundur pa fajin e asnjërës

palë, secila prej tyre nuk ka të drejtë të kërkojë nga tjetra

ekzekutimin e detyrimit ose shpërblimin e dëmit, përveç kur në ligj

ose në kontratë është parashikuar ndryshe. Secila nga palët ka të

drejtë të kërkojë nga pala tjetër që t'i kthejë atë që është dhënë

për ekzekutimin e detyrimit.




Neni 489



Në qoftë se në një kontratë me detyrime të dyanshme,

ekzekutimi i detyrimit të njërës palë është bërë i pamundur, për

shkak se pala tjetër ka rënë në paaftës¿ paguese, ose ka

falimentuar ose për ndonjë rrethanë tjetër të ndodhur për faj të

saj, pala tjetër ka të drejtë të mos zbatojë detyrimet e veta,

derisa t'i garantohet ekzekutimi i detyrimit në dobi të saj, ose të

kërkojë shpërblimin e dëmit të shkaktuar nga mosekzekutimi i


kontratës.



Neni 490



Kur është vendosur që kreditorit t'i paguhet shpërblimi për

mosekzekutimin e detyrimit ose për ekzekutimin me vonesë të tij,

gjykata duke marrë parasysh gjendjen pasurore të debitorit, mund të

caktojë një afat tjetër për pagimin e këtij shpërblimi, ose të

lejojë që të paguhet me këste.




Vonesa e kreditorit

Neni 491



Kreditori është në vonesë kur pa ndonjë shkak të ligjshëm nuk

pranon ekzekutimin e detyrimit nga ana e debitori t, ose që për

shkak të rrethanave të krijuara me faj prej tij, nuk përmbush

detyrimin ndaj debitorit, pa të cilin ky nuk mund të ekzekutojë

detyrimin e tij.



Neni 492




Kur kreditori është në vonesë, debitori ka të drejtë të

kërkojë shpërblimin e dëmit të shkaktuar prej saj dhe lirohet nga

përgjegjësia në rast se më vonë ekzekutimi i detyrimit të tij bëhet

i pamundur, përveç kur pamundësia e ekzekutimit ndodh për fajin e

tij.

Në detyrimet në para, kur kreditori është në vonesë, debitori

nuk paguan kamatë.



Neni 493




Kur dëmi i ardhur nga mosekzekutimi i detyrimit është

shkaktuar ose është shtuar edhe nga veprimet ose mosveprimet me faj

të kreditorit, ose kur ky nuk ka treguar kujdesin e duhur për

pakësimin e këtij dëmi, gjykata sipas rastit mund të pakësojë

shumën e shpërblimit të dëmit ose të shkarkojë krejtësisht

debitorin nga detyrimi për shpërblimin e tij.



Neni 494




Kreditori gjatë vonesës së tij nuk mund të kërkojë marrjen e

masave për një ekzekutim të detyruar.



Neni 495



Kur kreditori është në vonesë ose nuk gjendet, debitori ka të

drejtë të ekzekutojë detyrimin duke e depozituar sendin në një

person që ushtron veprimtari depozitimi ose në një vend që caktohet

nga gjykata e vendit të ekzekutimit të detyrimit. Kur objekt i

detyrimit janë para, letra ose dokumente me vleftë ose sende të


çmueshme, depozitohen në bankë.

Me depozitimin ndërpritet kamata.

Në rastet kur depozitimi kërkon shpenzime të mëdha, bëhet me

vështirësi ose sendi që vihet në depozitë prishet shpejt ose për

vetë natyrën e tij, nuk mund të lihet në depozitë, debitori, pasi

të ketë lajmëruar kreditorin, kërkon nga gjykata që të lejohet të

shesë sendin e mësipërm dhe vleftën e nxjerrë nga shitja ta

depozitojë në bankën e shtetit në emër të kreditorit.

Kur debitori tërheq sendin e depozituar para se të jetë


pranuar nga kreditori, depozitimi quhet se nuk është bërë.

Depozituesi i dorëzon sendin kreditorit vetëm pasi ky të ketë

shlyer të gjitha shpenzimet p ër ekzekutimin e detyrimit.



KREU III

ZEVENDESIMI DHE KALIMI I KREDISE



Zëvendësimi i debitorit

Neni 496

Zëvëndësimi i debitorit me një person tjetër, i cili merr


përsipër detyrimin, mund të bëhet vetëm me pëlqimin e kreditorit.

Debitori i zëvendësuar shkarkohet nga detyrimi i tij ndaj

kreditorit.

Garancitë e dhëna nga persona të tretë për detyrimin shuhen,

në rast se këta nuk kanë dhënë pëlqimin që ato të mbeten edhe

përdebitorin e ri. Pengu ose hipoteka e dhënë nga debitori i

mëparshëm mbeten në fuqi.



Neni 497




Kreditorit mund t'i kundrejtohen nga debitori i ri të gjitha

prapsimet që rrjedhin nga detyrimi që ai ka marrë përsipër dhe që

mund t'i kundrejtonte edhe debitori i mëparshëm, përveç atyre që

lidhen me personin e këtij të fundit.



Neni 498



Marrëvëshja sipas të cilës debitori dhe një person i tretë

bëhen bashkëdebitorë në një detyrim, kur është marre pëlqimi i


kreditorit, nuk mund të prishet ose të ndryshohet, pa pëlqimin e

kreditorit. Te dy bashkëdebitorët përgjigjen ndaj tij solidarisht.



Kalimi i kredive

Neni 499



Kreditori mund t'ia kalojë kredinë e vet një personi tjetër

edhe pa miratimin e debitorit, me kusht që kredia të mos ketë

karakter të ngushtë personal dhe kalimi të mos jetë ndalur nga

ligji. Veçanërisht nuk lejohet kalimi i kredisë një personi tjetër,


kur rrjedh nga shkaktimi i vdekjes ose i dëmtimit të shëndetit, si

dhe i kredive që nuk mund të sekuestrohen.

Palët në një marrëveshje mund të përjashtojnë kalimin e

kredisë, por marrëveshja nuk mund t'i kundrejtohet atij që i kalon

kredia po të mos provohet se ai e njihte atë në momentin e kalimit.



Neni 500



Kredia kalon së bashku me privilegjet, garancitë dhe aksesorët

e tjerë, duke përfshirë edhe kamatat për kohën e kaluar, përveç kur


në kontratë parashikohet ndryshe.

Personi që bën kalimin e kredisë nuk mund t'i kalojë personit

tjetër posedimin e sendit të marrë peng pa miratimin e palës tjetër

(pengdhënësit). Në të kundërtën kreditori mbetet ruajtës i pengut.



Neni 501



Kalimi i kredisë duhet të bëhet me shkresë, ndryshe nuk është

i vlefshëm.




Neni 502



Kalimi kredisë ka efekt ndaj debitorit dhe ndaj personave të

tretë, nga dita që debitori e ka pranuar ose i është njoftuar nga

kreditori i mëparshëm ose nga kreditori i ri.

Debitori që ka ekzekutuar detyrimin e tij, përpara se të ishte

njoftuar për kalimin e kredisë, shkarkohet nga detyrimi.



Neni 503




Kur kredia u është kaluar disa personave të veçantë,

p referohet në shlyerje kalimi që i është njoftuar më përpara

debitorit, ose që është pranuar më parë nga debitori, me një

dokument (shkresë) me datë të saktë edhe sikur data të jetë e

mëvonshme.



Neni 504



Kalimi i kredisë nuk cënon mjetet mbrojtëse të debitorit.

Debitori mund t'i kundrejtojë kreditorit të ri prapësimet që


mund t'i drejtonte kreditorit të mëparshëm, në kohën që i është

njoftuar kalimi i kredisë.

Ai mund të kërkojë t'i bëhet kompensimi i një kredie ndaj

kreditorit të parë, qoftë dhe ende e pa kërkueshme në atë kohë, me

kusht që të mos jetë bërë e kërkueshme mbas cedimit të kredisë.



Neni 505



Kur kalimi i kredisë bëhet me titull barësor kreditori është

garant për ekzistencën e kredisë në kohën e kalimit të saj.


Kur kalimi bëhet falas, kreditori nuk është garant për

ekzistencën e kredisë.



Neni 506



Kreditori që kalon kredinë nuk përgjigjet për paaftësinë

paguese të debitorit, përveç kur ka marrë përsipër garancinë.

Në këtë rast përgjigjet për aq sa ka marrë. Veç kësaj duhet të

përgjigjet për kamatat, për shpenzimet e kalimit, dhe ato që

personi që i ka kaluar kredia ka bërë për ndjekjet ligjore ndaj


debitorit dhe të shpërblejë dëmin.

Marrëveshja që synon të rëndojë përgjegjësinë e personit që

kalon kredinë, është e pavlefshme. Kur kreditori që kalon kredinë

ka garantuar aftësinë paguese të debitorit, garancia pushon, në

qoftëse mosekzekutimi i kredisë për paaftësi paguese të debitorit

ka ardhur nga pakujdesia e kreditorit të ri për të ndjekur çështjen

ndaj debitorit.



Neni 507




Kreditori që bën kalimin e kredisë duhet t'i dorëzojë

kreditorit tjetër dokumentet që provojnë kredinë, të cilat janë në

posedimin e tij.

Kur është kaluar vetëm një pjesë e kredisë, kreditori

detyrohet t'i dorëzojë kreditorit tjetër një kopje autentike të

dokumenteve.



KREU IV

SHUARJA E DETYRIMEVE




Përtëritja

Neni 508



Detyrimet shuhen me përtëritje, kur palët me marrëveshje

zëvendësojnë detyrimin fillestar, me një detyrim tjetër të ndryshëm

nga i pari.



Neni 509



Dorëzania, pengu dhe hipoteka e kredisë fillestare shuhen


përveç kur palët janë marrë vesh shprehimisht që ato të ruhen edhe

për kredinë e re.



Neni 510



Përtëritja është e pavlefshme në rast se detyrimi fillestar

është i pavlefshëm. Kur detyrimi fillestar rrjedh nga një titull i

anullueshëm, përtëritja është e vlefshme në rast se debitori ka

marrë përsipër detyrimin e ri, duke njohur vesin e titullit

fillestar.




Falja e detyrimit

Neni 511



Deklarata me shkrim e kreditorit për faljen e detyrimit, e

shuan atë kur i njoftohet debitorit, përveç kur ky i fundit

deklaron brenda një afati të caktuar se nuk dëshiron të përfitojë

nga falja.



Neni 512




Kur debitori ka në dorë dokumentin privat që provon detyrimin,

prezumohet se ky është shuar me falje, përveç kur provohet se

dokumenti nuk i është kthyer nga kreditori me dashje.



Neni 513



Heqja e garancisë ndaj detyrimit, nuk prezumon faljen e tij.



Kompensimi

Neni 514




Kur dy persona i detyrohen njëri tjetrit në para ose në sende

të një lloji e të zëvendësueshme dhe detyrimet e tyre janë të

kërkueshme, të sakta e të caktuara në shumë ose në sasi, detyrimet

e të dy palëve shuhen, duke bërë kompensimin ndërmjet tyre.

Detyrimet shuhen deri në shumën ose sasinë e detyrimit më të vogël.



Neni 515



Kompensimi shuan të dy detyrimet nga data e bashkimit të tyre.


Kur për njërën nga kreditë ose mbi të dyja janë paguar kamata,

kompensimi bëhet deri në afatin e fundit në të cilën janë paguar

kamatat.

Parashkrimi nuk e ndalon kompensimin, në rast se nuk është

plotësuar në ditën kur është bërë bashkimi i të dy detyrimeve.



Neni 516



Kompensimi bëhet me anë të një deklarate që njëra palë i

dërgon palës tjetër. Deklarata nuk mund të bëhet me afat ose me


kusht.

Kur kompensimi nuk mbulon gjithë kredinë ose kur kreditori ka

nevojë të mbajë titullin e kredisë për të ushtruar të drejtat e

tjera të tij, mund ta mbajë atë me kusht që të shënojë në titull

përmbajtjen e deklaratës dhe t'i japë palës tjetër një kopje të

titullit të kredisë.



Neni 517



Kur deklarata për kompensimin e dhënë nga njëra palë, nuk


pranohet nga pala tjetër, ajo detyrohet të njoftojë menjëherë palën

që ka dërguar deklaratën, duke parashtruar shkaqet e mospranimit.



Neni 518



Nuk mund të k ompensohen pa pëlqimin e kreditorit:

a) kreditë që rrjedhin nga shkaktimi i vdekjes ose i dëmtimit

të shëndetit;

b) kreditë që nuk mund të sekuestrohen;

c) kreditë që rrjedhin nga tatimet dhe taksat.




Neni 519



Kompensimi nuk kryhet kur është në dëm të personave të tretë

që kanë fituar të drejta uzufrukti ose pengu mbi kredinë.



Neni 520



Dorëzënësi mund të kundrejtojë kompensimin e detyrimit të

kreditorit ndaj debitorit kryesor. Debitori kryesor nuk mund të

kundrejtojë kompensimin e detyrimit të kreditorit ndaj dorëzënësit.




Neni 521



Kur dy detyrime nuk janë të pagueshme në një vend, nuk mund të

bëhet kompensimi i tyre, veçse duke llogaritur shpenzimet e

nevojshme për transferimin e tyre në vendin e ekzekutimit.



Neni 522



Kur kreditë dhe detyrimet monetare përfshihen në një llogari

të vetme, ato kompensohen menjëherë, sipas renditjes që palët kanë


pranuar në marrëveshje dhe në mungesë të saj sipas rregullave të

parashikuara në nenet 469 dhe 470 të këtij Kodi.

Pala që administron llogarinë, pasi e mbyll atë me kompensimin

e bërë, i njofton palës tjetër se cila është mbetja, datën e saktë

të llogaritjes, si dhe zërat që përbëjnë llogarinë dhe që nuk i

janë komunikuar ende palës tjetër.

Në qoftë se pala tjetër nuk kundërshton atë në një afat të

arsyeshëm, mbetja e njoftuar konsiderohet si e pranuar nga palët.




Neni 523



Kur në një deklaratë kompensimi nuk tregohen në mënyrë të

mjaftueshme detyrimet e përfshira në kompensim, zbatohen rregullat

e parashikuara në nenin 470 të këtij Kodi.

Secila palë mund të kundërshtojë menjëherë kompensimin e bërë,

në rast se llogaritja e detyrimit, e shpenzimeve dhe e interesave

nuk është kryer sipas rregullave të sipërpërmendura.



Bashkimi i cilësive të kreditorit dhe debitorit në një të vetëm


Neni 524



Detyrimi shuhet kur cilësitë e kreditorit dhe të debitorit

bashkohen në një person të vetëm. Kur ky bashkim merr fund,

detyrimi lind përsëri.



Neni 525



Bashkimi nuk kryhet kur është në dëm të personave të tretë që

kanë fituar të drejta uzufrukti ose pengu mbi kredinë.




Shuarja për shkak pamundësie ekzekutimi

Neni 526



Detyrimi shuhet kur ekzekutimi i tij bëhet i pamundur pa fajin

e debitorit dhe para se ky të jetë vënë në vonesë.

Detyrimi shuhet edhe kur debitori ndonëse është në vonesë,

provon se pamundësia do të ekzistonte edhe sikur të ishte kreditori

në vendin e tij.

Në këto raste, debitori duhet t'i kthejë kreditorit atë që ka


fituar pa shkak.



Neni 527



Kur pamundësia për ekzekutimin e detyrimit është e përkohshme,

debitori nuk është përgjegjës për vonesën e ekzekutimit për kohën

që ajo zgjat.

Por, detyrimi shuhet edhe kur pamundësia zgjat për aq kohe sa

sipas titullit të detyrimit dhe natyrës së tij, debitori nuk mund

të detyrohet më ta kryejë atë ose kreditori nuk ka më interes.




Neni 528



Kur ekzekutimi i detyrimit bëhet i pamundur vetëm pjesërisht,

detyrimi ekzekutohet në pjesën që mund të ekzekutohet.



Neni 529



Kur objekti i detyrimit është dorëzimi i një sendi dhe ky

dëmtohet tërësisht, ose humbet pa fajin e debitorit dhe para se ky

të vihet në vonesë, kreditori hyn në të drejtat e debitorit lidhur


me këtë send, në varësi të faktit që ka shkaktuar pamundësinë e

ekzekutimit të detyrimit. Kreditori ka të drejtë të kërkojë nga

debitori atë ç'ka ka marrë si rrjedhojë e shpërblimit të dëmeve.



TITULLI III

MJETET PER TE SIGURUAR EKZEKUTIMIN E DETYRIMEVE



KREU I

DISPOZITA TE PERGJITHSHME




Neni 530

Kreditori mund të shpërblehet me të gjithë pasurinë e tashme

dhe të ardhshme të debitorit të tij, përveç rasteve kur me ligj

është parashikuar ndryshe.

Një pronë mund të rëndohet nga pronari i saj, me qëllim që të

sigurohet pagimi i një detyrimi.



Neni 531



Kreditorët kanë të drejta të barabarta për t'u shpërblyer me


pasurinë e debitorit, përveç shkaqeve të ligjshme të preferimit.

Janë shkaqe të ligjshme të preferimit privilegjet, pengu dhe

hipoteka.



Neni 532



Pengu dhe hipoteka mund të vihen vetëm për një detyrim

efektiv.

Pengu dhe hipoteka mund të vihen si për një detyrim të

pronarit të sendit të lënë peng ose hipotekë, ashtu dhe për një


detyrim të një personi tjetër.



Neni 533

Pengu ose hipoteka mund të garantojë një kredi ekzistuese ose

një kredi të ardhshme. Kredia për të cilën jepet garancia duhet të

jetë e përcaktua r qartë.

Pengu ose hipoteka mund të vihet edhe për një detyrim me

kusht.



Neni 534




Pengu ose hipoteka shtrihen përkatësisht mbi të gjitha punimet

që përmirësojnë vleftën e pronës, kreditë dhe shpërblimet që u

shtohen ose që zëvendësojnë pasurinë e rënduar, duke përfshirë edhe

atë që kompensohet nga zhvleftësimi.



Neni 535



Në qoftë se sendet e lëna peng ose hipotekë humbasin ose

zhvleftësohen, pagesa e shumave, për të cilat detyrohen siguruesit


ose të tretët që përgjigjen për zhdëmtimin, nxirren nga pagesa e

kredive që lidhen me pengun ose hipotekën, përveç rastit kur ato

përdoren për të ndrequr humbjen ose zhvleftësimin e sendeve.



Neni 536



Në qoftë se sendi i dhënë në peng ose i lëshuar në hipotekë

humbet ose dëmtohet qoftë dhe për rast fator, në mënyrë që të mos

dëmtohen të drejtat e kreditorit, ky i fundit mund të kërkojë që

t'i jepet garanci e plotë mbi sende të tjera dhe, në mungesë të


saj, mund të kërkojë pagesën e menjëhershme të kredisë së tij.

Neni 537



Pengu dhe hipoteka janë të papjesëtueshme edhe sikur detyrimi

të jetë i pjesëtueshëm.



Neni 538



Kur pengu ose hipoteka janë vënë për të siguruar një detyrimtë

një personi tjetër, pronari i sendit të lënë peng ose hipotekë mund


t'i kundrejtojë kreditorit të gjitha prapsimet që mund t'i

kundrejtonte debitori dhe të kërkojë kompensimin e detyrimit me

kreditë që ka debitori ndaj kreditorit.



Neni 539



Kur kreditori nuk paguhet tërësisht nga sendi i lënë peng ose

hipotekë, ka të drejtë që pjesën e kredisë së papaguar ta nxjerrë

nga çdo pasuri tjetër e debitorit, por pa patur të drejtën e

preferimit ndaj kreditorëve të tjerë, siç e kishte për sendin e


lënë peng, ose hipotekë.



Neni 540



Eshtë e pavlefshme marrëveshja sipas së cilës përcaktohet se

në mungesë të pagesës së kredisë në afatin e caktuar, pronësia mbi

sendin e hipotekuar ose të dhënë peng i kalon kreditorit.



KREU II

KUSHTI PENAL




Neni 541



Për mosekzekutimin ose ekzekutimin jo në mënyrën e duhur të

detyrimeve, palët mund të parashikojnë në kontratë pagimin e një

shume të hollash ose kryerjen e një detyrimi tjetër, për riparimin

e dëmit ose për të nxitur ekzekutimin e detyrimit.



Neni 542



Kreditori nuk mund të kërkojë në të njëjtën kohë pagimin e


kushtit penal dhe ekzekutimin e detyrimit.



Neni 543



Kur kushti penal është caktuar për rastin e mosekzekutimit të

detyrimit dhe debitori nuk ekzekuton detyrimin e tij, kreditori ka

të drejtë të kërkojë pagimin e kushtit penal, si dhe shpërblimin e

pjesës së dëmit që kalon kushtin penal.

Kur kushti penal është caktuar për rastin e ekzekutimit të

detyrimit jo në mënyrën e duhur, dhe debitori nuk e ka ekzekutuar


detyrimin e tij në mënyrën e duhur, kreditori ka të drejtë të

kërkojë ekzekutimin e detyrimit dhe pagimin e kushtit penal, si dhe

shpërblimin e pjesës së dëmit që kalon kushtin penal.



Neni 544



Kur kushti penal është tepër i madh në krahasim me dëmin e

pësuar nga kreditori, gjykata me kërkesën e debitorit mund të

pakësojë kushtin disiplinor deri në nivelin e dëmit të pësuar.




Neni 545



Marrëveshja për kushtin penal duhet të bëhet me shkresë,

pavarësisht nga madhësia e tij dhe nga forma që kërkohet për

kontratën kryesore.



KREU III

PENGU



Përkufizimi


Neni 546

Pengu vihet mbi një pasuri të luajtshme, mbi një të drejtë

ndaj prurësit, ose me urdhër, ose mbi uzufruktin e kësaj pasurie

ose të drejte. Pengu krijohet duke vendosur pasurinë ose titullin

në posedim të kreditorit ose të një të treti të caktuar me

marrëveshje midis palëve.



Forma e kontratës

Neni 547




Kontrata e pengut duhet të bëhet me shkresë ose tek noteri,

ndryshe është e pavlefshme. Ajo duhet të përfshijë gjithashtu një

përshkrim të pronës së lënë peng. Në rastin e pengut të pjesëve,

pengu duhet të regjistrohet në librin e anëtarëve të shoqërisë. Në

rastin e pengut të aksioneve, pengu duhet të regjistrohet në librin

e aksionerëve, në aksionet e lëna peng.

Mund të lihet peng e gjitha ose një pjesë e pronave të

përdorura në një ndërmarrje që vepron si një koncern veprues. Në


një rast të tillë pengu është efektiv kur pronat i besohen një pale

të tretë ose një kreditori, i cili nga ana e tij, do t'i menaxhojë

ato si një koncern veprues i pandashëm.



Mbrojtja e kreditorit

Neni 548



Kreditori që ka humbur posedimin e sendit të marrë peng,

përveç padisë posedimore mund të ushtrojë edhe padinë e

rivendikimit, në qoftë se kjo i takon pengdhënësit.




Të drejta e detyrime të palëve

Neni 549



Kreditori detyrohet ta ruajë sendin e marrë në peng dhe

përgjigjet, sipas rregullave të përgjithshme, për humbjen dhe

dëmtimin e tij.

Personi që ka dhënë pengun detyrohet të paguajë shpenzimet e

kryera për ruajtjen dhe mirëmbajtjen e sendit.




Neni 550



Në qoftë se sendi i dhënë peng sjell fryte ose të ardhura,

kreditori ka të drejtë t'i bëjë ato të vetat, duke i përdorur së

pari për shpenzimet dhe kamatat dhe pastaj për kredinë, përveç kur

është parashikuar ndryshe në kontratë.



Neni 551



Kreditori nuk mund të përdorë sendin e dhënë peng pa patur


pëlqimin e pengdhënësit, përveç kur përdorimi është i nevojshëm për

ruajtjen dhe mirëmbajtjen e tij.

Ai nuk mund ta japë sendin në peng ose t'ua lërë të tjerëve në

përdorim.



Neni 552



Në qoftë se kreditori shpërdoron sendin e dhënë në peng,

pengdhënësi mund të kërkojë vënien e sendit në sekuestro.




Neni 553



Personi që ka dhënë pengun nuk mund të kërkojë kthimin

esendit, në qoftë se nuk janë paguar tërësisht kredia, kamatat, si

dhe shpenzimet që kanë lidhje me detyrimin dhe me pengun.

Në qoftë se pengu është dhënë nga një debitor, i cili ka ndaj

të njëjtit kreditor një detyrim tjetër të lindur pas vënies së

pengut dhe që është bërë i kërkueshëm përpara detyrimit të

mëparshëm, kreditori ka vetëm të drejtën të mbajë sendin deri sa të


paguhen plotësisht të dy kreditë.



Neni 554



Në rast se sendi i dhënë në peng cënohet ose i pakësohet

vlefta në mënyrë të tillë që dyshohet në se do të jetë i

mjaftueshëm për sigurimin e kreditorit, ky i fundit, pasi të

njoftojë pengdhënësin, mund të kërkojë prej gjykatës autorizimin

për të shitur sendin.

Gjykata kur jep autorizim për shitje vendos edhe për


depozitimin e çmimit të blerjes për të garantuar kredinë.

Pengdhënësi mund të shmangë shitjen dhe të kërkojë prej

gjykatës kthimin e pengut, duke ofruar një garanci tjetër reale, të

cilën gjykata e çmon të mjaftueshme.

Në rast cënimi ose pakësimi të vleftës së sendit të dhënë

peng, pengdhënësi mund të kërkojë prej gjykatës autorizim për të

shitur sendin, në qoftë se atij i paraqitet një rast i favorshëm.

Gjykata, kur jep autorizimin për shitje, vendos edhe për

kushtet e shitjes dhe të depozitimit të çmimit të blerjes.




Neni 555



Kur sendet e lëna peng prishen, dëmtohen ose shpronësohen për

interesa publike, kreditorët që janë të siguruar me peng, kanë të

drejtë të paguhen me preferim, sipas rradhës së preferimit që kanë

patur kreditë e tyre, nga shuma e shpërblimit të sendit ose

ngaçmimi i shpronësimit të tij.



Procedura e shitjes


Neni 556



Përpara se të proçedohet për shitjen kreditori, me anë të

gjykatës, i paraqet debitorit kërkesën për të paguar detyrimin dhe

aksesorët e tij duke e paralajmëruar atë se në rast të kundërt do

të kryhet shitja. Ky njoftim i duhet bërë edhe palës së tretë që ka

dhënë pengun, në rastet kur kjo palë ekziston.

Në qoftë se kërkesa nuk kundërshtohet brenda pesë ditësh,

kreditori mund ta shesë sendin në ankand ose, po qe se sendi ka një


çmim tregu, mund ta shesë atë edhe me këtë çmim, me anë të një

personi të autorizuar për shitje të tilla.

Kur pengu përfshin shumë sende, gjykata, e mbështetur në

kundërshtimin e pengdhënësit, kufizon shitjen vetëm për sendin,

vlefta e të cilit në lidhje me sendet e tjera, mjafton për të

paguar debinë.

Për shitjen e sendit të dhënë peng palët mund të merren vesh

për të përdorur edhe forma të tjera.




Neni 557



Kreditori pengmarrës, në mbarim të afatit detyrohet të vjelë

të drejtat që rrjedhin nga kredia e marrë peng dhe kur kjo ka për

objekt para ose sende të tjera të barazvlershme, vetë ose me

kërkesën e debitorit duhet t'i depozitojë ato në vendin e caktuar

në marrëveshje dhe, në mungesë të saj, në vendin e caktuar nga

gjykata. Kur afati i kredisë i garantuar me pengun ka mbaruar,

kreditori mban nga shuma e marrë aq sa nevojiten për përmbushjen e


të drejtave të tij dhe mbetjen ia kthen pengdhënësit.



Neni 558



Kreditori mund të kërkojë nga gjykata që sendi t'i lihet atij

me pagesë deri në shlyerjen e detyrimit, sipas vlerësimit të bërë

nga ekspertë ose sipas çmimit të tregut, në qoftë se sendi ka një

çmim tregu.








Neni 559



Në qoftë se kredia e dhënë në peng rezulton nga një dokument,

pengdhënësi detyrohet t'ia japë këtë dokument kreditorit.



KREU IV

HIPOTEKA



Përkufizimi i hipotekës

Neni 560


Hipoteka është një e drejtë reale që vihet mbi pasurinë e

debitorit ose të një të treti, në dobi të kreditorit, për të

siguruar përmbushjen e një detyrimi.



Sendet e hipotekueshme

Neni 561



Janë të hipotekueshme:

1. Sendet e paluajtshme.

2. Uzufruktet e këtyre sendeve përveç uzufruktit ligjor


tëprindërve, si dhe të drejtat enfiteotike mbi këto sende.



Llojet e hipotekave

Neni 562



Hipoteka vihet në bazë të kontratës ose të ligjit dhe me

regjistrimin e saj. Kontrata duhet të bëhet me akt noterial.









Hipoteka ligjore


Neni 563



Kanë hipotekë në bazë të ligjit:

a) shitësi e çdo tjetërsues tjetër mbi sendet e paluajtshme të

tjetërsuara për pëmbushjen e detyrimeve që rrjedhin nga tjetërsimi;

b) bashkëtrashëgimtarët, anëtarët e shoqërive me aktivitet

ekonomik e bashkëpjesëtarët e tjerë mbi sendet e paluajtshme të

përbashkëta, në pjesët që u kanë takuar atyre për pagimin e shumave

të caktuara për barazimin dhe plotësimin e pjesëve.




Neni 564



Servitutet që janë regjistruar pas regjistrimit të një

hipoteke, nuk mund t'i kundrejtohen kreditorit hipotekar.

Paragrafi i mësipërm zbatohet edhe për të drejtën e

uzufruktit, të përdorimit dhe të banimit.



Hipoteka gjyqësore

Neni 565




Vendimi i gjykatës për pagimin e një shume parash, për

përmbushjen e detyrimeve të vlerësuara apo për shpërblimin e dëmeve

që do të rrjedhin më pas, përbën titull për vënien e hipotekës tek

pasuria e debitorit.

Hipotekë mund të vihet edhe në bazë të një vendimi arbitrazhi

që përbën titull ekzekutiv.



Neni 566




Kur hipoteka jepet nga një person që nuk është pronar i

sendit, regjistrimi i saj quhet i vlefshëm vetëm kur sendi fitohet

prej tij.



Hipoteka mbi sendet e ardhshme

Neni 567

Hipoteka mbi një send të ardhshëm, mund të regjistrohet vetëm

kur të ekzistojë sendi.



Shtrirja e hipotekës


Neni 568



Hipoteka siguron kredinë për aq sa kjo do të jetë në kohën e

shlyerjes së saj, duke përfshirë edhe kamatat, shpërblimin e dëmit

të shkaktuar nga vonesa e ekzekutimit, si dhe shpenzimet e bëra për

nxjerrjen e kredisë.



Neni 569



Hipoteka e vënë mbi pjesën e vet nga njëri prej pjesëtarëve në


bashkëpronësi sjell efekt në lidhje me atë send ose me atë pjesë të

sendit që do t'i jepet atij pas ndarjes.

Në qoftë se gjatë ndarjes njërit pjesëtar i jepet një send

tjetër dhe i pahipotekuar prej tij, hipoteka kalon mbi këtë send me

të njëjtën shkallë regjistrimi sikurse origjinali dhe brenda

kufijve të vleftës së sendit të hipotekuar më përpara, me kusht që

hipoteka të regjistrohet përsëri brenda 90 ditëve nga regjistrimi

i së njëjtës ndarje.




Vendi i regjistrimit

Neni 570



Hipoteka regjistrohet në zyrën e regjistrimit të pasurisë të

paluajtshme të vendit ku ndodhet kjo pasuri.



Neni 571



Detyrimet që rrjedhin nga titujt me urdhër ose tek prurësi

mund të garantohen me hipotekë.




Efektet e pasaktësive të aktit

Neni 572



Hipoteka është e pavlefshme, kur në kontratën e hipotekës, ose

në aktin bazë për vënien e hipotekës, apo në kërkesën për vënien e

saj, në bazë të ligjit, ka pasaktësi për personin e kreditorit, të

debitorit, të pronarit të sendit të lënë në hipotekë, për vetë

sendin ose për shumën e kredisë të siguruar me hipotekë.




Shpenzimet e regjistrimit

Neni 573



Shpenzimet e regjistrimit të hipotekës janë në ngarkim të

debitorit, përveç kur është parashikuar ndryshe, por ato duhet të

parapaguhen nga kërkuesi.



Radha e hipotekave

Neni 574




Hipoteka sjell efekt dhe zë radhë nga data e regjistrimit të

saj edhe kur titulli është për një kredi të ardhshme ose të

kushtëzuar.



Neni 575



Numri rendor i regjistrimeve përcakton rradhën e tyre.

Kur në të njëjtën kohë shumë persona paraqitin kërkesë për të

regjistruar në hipotekë ndaj të njëjtit person dhe po mbi ato

prona, regjistrimi bëhet me të njëjtin numur dhe ky fakt shënohet


në dëftesën që regjistruesi i jep secilit prej kërkuesve.



Neni 576



Hipotekat e regjistruara me të njëjtin numër dhe po mbi ato

prona, konkurojnë me njëra tjetrën, në përpjesëtim me vleftën e

t yre përkatëse.



Neni 577



Regjistrimi i një kredie shërben për të vënë në po atë radhë


shpenzimet e aktit, të regjistrimit e të përtëritjes, si dhe

shpenzimete tjera që nevojiten për procedurat ekzekutive.

Regjistrimi i një kredie në para që sjell kamatë, bën që

kamata të qëndrojë në të njëjtën radhë përparësie me atë, me kusht

që kamata të jetë përcaktuar në regjistrim.

Kamata në këtë rast kufizohet në dy vitet parardhëse, si dhe

në vitin në vazhdim në ditën që është vënë dorë e deri në ditën e

mbylljes së procedimit të zbatimit forcërisht.




Efektet e hipotekës

Neni 578



Regjistrimi i hipotekës ka efekt për një periudhë prej 20

vjetësh nga data e kryerjes së tij. Efekti pushon në qoftë se nuk

përtërihet përpara mbarimit të këtij afati. Pas mbarimit të afatit

të treguar më sipër, kreditori mund të kryejë një regjistrim të ri,

por në këtë rast hipoteka zë radhë dhe ka efekt kundrejt palëve të

treta sipas datës së regjistrimit të ri.




Neni 579



Kalimi i kredisë së siguruar me hipotekë një personi tjetër

dhe vënia e sekuestros mbi këtë kredi ka efekt pasi të jetë bërë

shënimi përkatës në regjistrimin e hipotekës.



Neni 580



Në qoftë se kreditori që ka hipotekë mbi një ose më shumë

prona del i dëmtuar për shkak se me çmimin e tyre është paguar


tërësisht ose pjesërisht një kreditor i mëparshëm, hipoteka e të

cilit shtrihej mbi prona të tjera të të njëjtit debitor, mund të

nënvendësohet në hipotekën e regjistruar në favor të kreditorit

tëpaguar, me qëllim që të ushtrojë padinë hipotekore mbi ato prona,

duke u parapëlqyer ndaj kreditorëve të tjerë që vijnë pas tij në

regjistrim. Po këtë të drejtë kanë edhe kreditorët që dëmtohen për

shkak të nënvendësimit të sipërpërmendur.



Zbritja e hipotekës


Neni 581



Zbritja e hipotekave bëhet duke e kufizuar vetëm në një pjesë

të pasurisë së treguar në regjistrim ose duke pakësuar shumën për

të cilën është vënë regjistrimi.



Neni 582



Kërkesa për zbritjen e hipotekave sipas nenit të mësipërm nuk

pranohet, në qoftë se sasia e pasurisë apo shuma ka qenë caktuar me


marrëveshje ose me vendim gjykate.

Megjithatë, kur janë bërë pagesa të pjesshme, që shuajnë të

paktën një të pestën e detyrimit fillestar, mund të kërkohet një

pakësim përpjesëtimor i shumës.

Kur është vënë hipotekë mbi një ndërtesë, hipotekuesi që pas

regjistrimit ka bërë mbindërtime, mund të kërkojë që hipoteka të

pakësohet, në mënyrë që mbindërtimet të përjashtohen.



Shuarja e hipotekës


Neni 583



Hipoteka shuhet:

a) me shuarjen e detyrimit;

b) me humbjen e sendit të lënë në hipotekë, duke respektuar të

drejtat e parashikuara prej nenit 536 të këtij Kodi;

c) me heqjen dorë të kreditorit;

ç) me pagimin e çmimit të shitjes me anë të ekzekutimit të

detyrueshëm, kreditorëve të siguruar me hipotekë, sipas radhës së


regjistrimit të tyre;

d) me kalimin e afatit për të cilin ishte kufizuar hipoteka.



Fshirja e regjistrimit të hipotekës

Neni 584



Regjistrimi i hipotekës fshihet:

a) me pëlqimin e kreditorit të dhënë me akt-noterial;

b) me vendim të formës së prerë të gjykatës që urdhëron

fshirjen.


Fshirja e regjistrimit shuan hipotekën. Kur shkaku i shuarjes

së detyrimit deklarohet i pavlefshëm, hipoteka lind dhe

regjistrohet përsëri, por regjistrimi merr numër rendor të ri.



KREU V

DOREZANIA



Përmbajtja

Neni 585




Dorëzania është një veprim juridik me të cilën një person

(dorëzënësi), detyrohet t'i sigurojë kreditorit ekzekutimin e

detyrimit të një personi të tretë (debitori kryesor).

Dorëzania është e vlefshme edhe kur debitori nuk ka dijeni për

atë.



Neni 586



Dorëzania qëndron vetëm për një detyrim efektiv.

Dorëzania mund të jepet si për një detyrim të ardhshëm, ashtu


dhe për një detyrim me kusht.



Forma dhe vlefshmëria

Neni 587



Dorëzania duhet të bëhet me shkresë.



Neni 588



Dorëzania nuk është e vlefshme në qoftë se nuk është i

vlefshëm detyrimi kryesor. Ajo mund të jepet si për debitorin


kryesor, ashtu dhe për dorëzanësin e tij.



Efektet e dorëzanisë dhe detyrimet e palëve

Neni 589



Dorëzanësi përgjigjet për aq sa detyrohet debitori kryesor,

duke përfshirë edhe pagimin e kamatës, shpërblimin e dëmit të

shkaktuar nga vonesa e ekzekutimit dhe të shpenzimeve të tjera që

ka bërë kontraktori për të nxjerrë kredinë e ti j, përveç kur në

marrëveshje pranohet që dorëzania të jepet edhe për një pjesë të


detyrimit, ose me kushte më të lehta ose më të pakta se detyrimi

kryesor.

Dorëzania që kalon detyrimin ose që jepet në kushte më të

rënda se detyrimi kryesor, është e vlefshme vetëm deri në kufijtë

e këtij të fundit.



Neni 590



Dorëzanësi është i detyruar solidarisht mbi debitorin kryesor

për ekzekutimin e detyrimit, përveç kur është parashikuar ndryshe


me marrëveshje.

Palët mund të merren vesh që dorëzanësi të mos jetë i detyruar

të paguajë para kryerjes së të gjitha veprimeve të nevojshme,që

detyrojnë debitorin të paguajë detyrimin. Në rast se dorëzanësi

paditet dhe kërkon të përdorë një të drejtë të tillë, ai duhet të

tregojë pasurinë e debitorit kryesor që do t'i nënshtrohet

ekzekutimit. Dorëzanësi është i detyruar të parapaguajë shpenzimet

e nevojshme, në qoftë se palët nuk janë marrë vesh ndryshe.




Neni 591



Kur disa persona janë bërë dorëzanës për të njëjtin debitor,

për të siguruar të njëjtin detyrim, secili prej tyre përgjigjet për

të gjithë detyrimin, përveç kur ka marrëveshje për ndarjen e tij.



Neni 592



Dorëzanësi ka të drejtë t'i kundrejtojë kreditorit të gjitha

prapësimet që mund t'i kundrejtonte këtij debitori dhe të kërkojë


kompensimin e asaj që kreditori i detyrohet debitorit edhe sikur ky

të ketë hequr dorë nga këto të drejta ose të ketë pranuar

detyrimin.



Neni 593



Dorëzanësi që ka ekzekutuar detyrimin në vend të debitorit, zë

vendin e kreditorit në të gjitha të drejtat e tij ndaj debitorit.



Neni 594




Kur janë shumë debitorë kryesorë të detyruar solidarisht për

të njëjtin detyrim, dorëzanësi që ka dhënë garanci për të gjithë

ata, ka të drejtën e padisë së kthimit nga secili prej tyre për të

marrë shumën që ka paguar.



Neni 595



Kur dorëzanësi ka ekzekutuar detyrimin e debitorit pa u

paditur në gjyq dhe pa lajmëruar debitorin kryesor, ky mund t'i


kundrejtojë dorëzanësit të gjitha prapsimet që do të mund t'i

kundrejtonte kreditorit në kohën e ekzekutimit të detyrimit.

Dorëzanësi që ka ekzekutuar detyrimin e debitorit nuk ka të

drejtë të kërkojë me padi nga debitori atë që ka ekzekutuar për të,

në rast se edhe debitori ka ekzekutuar detyrimin e tij për shkak se

dorëzanësi nuk e ka lajmëruar për ekzekutimin e detyrimit që ka

bërë ai vetë.

Në të dy rastet, dorëzanësi ka të drejtë të ngrejë padi kundër

kreditorit dhe të kërkojë atë që ka ekzekutuar për debitorin


kryesor.



Neni 596



Debitori që ka ekzekutuar detyrimin duhet të lajmërojë

menjëherë dorëzanësin. Në rast të kundërt, dorëzanësi, që ka

ekzekutuar detyrimin e debitorit, nuk e humbet të drejtën që të

kërkojë nga debitori atë që ka ekzekutuar për të. Debitori, në këtë

rast, është i detyruar të ekzekutojë për të dytën herë detyrimin,

por ka të drejtë që të ngrejë padi kundër kreditorit për atë që ky


ka fituar pa shkak.



Shuarja e dorëzanisë

Neni 597



Dorëzania shuhet me shuarjen e detyrimit kryesor.



Neni 598



Dorëzanësi shkarkohet nga detyrimi i tij në rast se kreditori

ka hequr dorë nga privilegjet, pengu dhe hipoteka që i siguronin


kredinë dhe për këtë shkak dorëzanësi nuk mund të zerë vendin e tij

në këto të drejta.



Neni 599



Kur kreditori pranon vullnetarisht një pasuri, ose çdo gjë

tjetër për pagimin e detyrimit kryesor, dorëzanësi lirohet nga

detyrimi i tij edhe sikur kreditorit t'i rezultojë më pas një shkak

evinksioni.




Neni 600



Dorëzania shuhet në qoftë se kreditori nuk ka ngritur padi

kundër dorëzanësit brenda gjashtë muajve nga dita e mbarimit të

afatit të ekzekutimit të detyrimit.

Kur afati i ekzekutimit të detyrimit nuk është caktuar as në

kontratën e dorëzanisë, as në një marrëveshje tjetër, dorëzania

shuhet me kalimin e një viti nga dita e lidhjes së kontratës së

dorëzanisë.




KREU VI

KAPARI DHE PRIVILEGJET



A. Kapari



Përmbajtja

Neni 601

Kapar quhet shuma në të holla që njëra nga palët i jep tjetrës

për llogari të shumës që do t'i paguhet në bazë të kontratës, me


qëllim që të vërtetojë lidhjen e kontratës dhe të sigurojë

ekzekutimin e saj.



Efektet juridike

Neni 602



Kur kontrata nuk ekzekutohet nga faji i palës që ka dhënë

kapar, kjo palë e humbet kaparin; kur kontrata nuk ekzekutohet nga

faji i palës që ka marrë kaparin, kjo palë është e detyruar të

kthejë dyfishin e kaparit. Pala që ka faj për mosekzekutimin e


kontratës është e detyruar t'i shpërblejë palës tjetër edhe dëmin,

duke llogaritur në shpërblimin e këtij dëmi dhe shumën e kaparit,

përveç kur në kontratë është parashikuar ndryshe.



B. Preferimet (privilegjet)



Neni 603



Preferimi është një e drejtë, të cilën ligji e jep duke patur

parasysh shkakun e kredisë. Kreditë që caktohen si të preferuara,


kanë përparësi nga gjithë kreditë e tjera. Midis shumë kredive

tëpreferuara, përparësia në ekzekutim përcaktohet nga ligji, sipas

llojit të preferimit.



Neni 604



Kreditë që janë një lloj të preferuara, konkurojnë ndërmjet

tyre në proporcion me shumën e secilës kredi.



Radha e preferimit


Neni 605



Paguhen me preferim sipas radhitjes së tyre kreditë e

mëposhtme:

a) kreditë e punëtorëve dhe nëpunësve që rrjedhin nga

marrëdhëniet e punës;

b) kreditë e sigurimeve shoqërore për kontributet e papaguara

së bashku me kamatat, si dhe kreditë e punonjësve për dëmet e

pësuara nga mospagimi prej punëdhënësit të kontributeve të


mësipërme;

c) kreditë që rrjedhin nga shpërblime për shkak vdekjeje e

dëmtimi të shëndetit;

ç) kreditë e autorëve dhe trashëgimtarëve të tyre për

shpërblimet që rrjedhin nga tjetërsimi i plotë ose i pjesshëm i të

drejtave të tyre në fushën intelektuale, për detyrimet e lindura

gjatë dy vjetëve të fundit;

d) kreditë e shtetit që rrjedhin nga detyrimet ndaj buxhetit

dhe kreditë e institutit të sigurimeve shtetërore për sigurimet e


detyrueshme të përcaktuara me ligj;

e) shpërblimi i ndërmjetësimit, që rrjedh nga kontrata e

agjencisë, kur ai rrjedh gjatë vitit të fundit të shërbimit;

ë) kreditë e siguruara me peng ose me hipotekë, nga vlefta

esendeve të lëna peng ose hipotekë;

f) kreditë që rrjedhin nga shpenzimet e gjyqit për ruajtjen e

sendit dhe ato për veprime ekzekutive, të bëra në interesin e

përbashkët të kreditorëve, nga vlefta e shitjes së sendeve;

dh) kreditë e dhëna nga bankat dhe kreditë që rrjedhin nga


sigurimet vullnetare;

g) kreditë për furnizimin me farëra, plehëra kimike,

insekticide, ujë për ujitje dhe për punimet e kultivimit e të

mbledhjes së prodhimeve bujqësore, mbi prodhimin (frytet) bujqësore

të vitit, për të cilin janë përdorur kreditë.

Kreditë që përmenden në shkronjat "a", "b", "c" dhe "dh"

paguhen me preferim nga e gjithë pasuria e debitorit.



Neni 606




Kreditori mund ta mbajë sendin që i nënshtrohet privilegjit

derisa të shpërblehet për kredinë e tij dhe mund ta shesë atë sipas

rregullave të caktuara për shitjen e pengut.



Kundërshtimi i veprimeve juridike të debitorit

Neni 607



Kreditori ka të drejtë të kërkojë që të deklarohen të

pavlefshme veprimet juridike të kryera nga debitori me qëllim që të


pakësojë sasinë ose vleftën e pasurisë së tij në dëm të kreditorit,

me kusht që kredia të ketë lindur më parë se të jetë kryer veprimi

juridik.

Kur veprimi juridik është bërë me kundërshpërblim, duhet që

edhe personi, me të cilin debitori ka kryer këtë veprim, të ketë

patur dijeni për qëllimin e dëmtimit të debitorit. Por kur ky

person është bashkëshort, prind, gjysh, fëmijë ose fëmijë e

fëmijës, vëlla osemotër e debitorit, dijenia e qëllimit të dëmtimit

prezumohet, gjersa të provohet e kundërta.


Me deklarimin e veprimit juridik si të pavlefshëm, nuk cënohen

të drejtat që kanë fituar me kundërshpërblim personat e tretë me

mirëbesim para ngritjes së padisë për deklarimin e pavlefshmërisë

së veprimit juridik.



TITULLI IV

DETYRIMET QE RRJEDHIN NGA SHKAKTIMI I DEMIT



KREU I

DISPOZITA TE PERGJITHSHME




Përgjegjësia për shkaktimin e dëmit

Neni 608

Personi që, në mënyrë të paligjshme dhe me faj, i shkakton

tjetrit një dëm në personin ose në pasurinë e tij, detyrohet të

shpërblejë dëmin e shkaktuar.

Personi që ka shkaktuar dëmin nuk përgjigjet kur provon se nuk

ka faj. Dëmi quhet i paligjshëm kur është rrjedhim i shkeljes ose

i cënimit të interesave dhe i të drejtave të tjetrit, që mbrohen


nga rendi juridik ose nga zakonet e mira.



Neni 609



Dëmi duhet të jetë rrjedhim i drejtpërdrejtë dhe i

menjëhershëm i veprimit ose mosveprimit të personit.

Mospengimi i një ngjarjeje nga personi që ka detyrimin ligjor

për ta mënjanuar, e ngarkon atë me përgjegjësi për dëmin e

shkaktuar.




Neni 610



Eshtë e pavlefshme marrëveshja që paraprakisht përjashton ose

kufizon përgjegjësinë e personit që ka kryer dëm me faj.



Neni 611



Nuk është përgjegjës ai që i shkakton dëm tjetrit për

mbrojtjen e nevojshme të tij ose të një të treti.



Neni 612




Personi që ka shkaktuar dëmin duke qënë i shtrënguar nga

nevoja për të shpetuar veten ose të tjerët nga rreziku i atëçastëm

i një dëmi të rëndë, rrezik i cili nuk ka qënë shkaktuar dhe as nuk

mund të mënjanohej prej tij, detyrohet të shpërblejë dëmin.

Gjykata, duke marrë parasysh rrethanat e posaçme të çështjes, mund

ta shkarkojë plotësisht ose pjesërisht këtë person nga detyrimi i

shpërblimit të dëmit.



Dëmi nga të miturit dhe personat e pazotë për të vepruar


Neni 613



I mituri që nuk ka mbushur moshën katërmbëdhjetë vjeç dhe

personat që janë krejt të pazotë për të vepruar nuk përgjigjen për

dëmin e shkaktuar.

Prindërit, kujdestari ose ata të cilëve u janë besuar ose kanë

në mbikqyrje persona të pazotë për të vepruar, janë përgjegjës për

dëmin e shkaktuar nga veprimet e paligjshme të fëmijve nën moshën

katërmbëdhjetë vjeç, të personave nën kujdestarinë e tyre dhe të


atyre që i kanë nën mbikqyrje e me të cilët banojnë, por që nukkanë

zotësi për të vepruar, përveç kur provojnë se nuk kanë mundur të

ndalonin shkaktimin e dëmit.



Neni 614



I mituri që ka mbushur moshën katërmbëdhjetë vjeç, përgjigjet

për dëmin e paligjshëm të shkaktuar prej tij.

Prindërit ose kujdestari përgjigjen për dëmin e mësipërm kur

i mituri nuk nxjerr të ardhura nga puna ose nuk ka vetë pasuri,


përveç kur provojnë se nuk kanë mundur të ndalonin shkaktimin e

dëmit.

Dëmi nga personat nën mbikqyrje

Neni 615



Mësuesit dhe personat e tjerë që kanë nën mbikqyrje të mitur

ose personat që u mësojnë të tjerëve një mjeshtëri ose profesion,

janë përgjegjës për dëmin e paligjshëm të shkaktuar të tjerëve nga

nxënësit ose personat që kanë nën mbikqyrje, ose personat që

mësojnë mjeshtëri apo profesion pranë tyre, të shkaktuar gjatë


kohës që kanë qënë nën mbikqyrje të tyre të drejtpërdrejtë, përveç

kur provojnë se nuk kanë mundur të ndalonin shkaktimin e dëmit.



Neni 616



Për dëmin përgjjigjet edhe personi që në momentin që e ka

shkaktuar atë, nuk ka patur ndërgjegjen e veprimeve të tij.

Gjykata, mund të ulë masën e dëmshpërblimit, duke marrë

parasysh moshën, shkallën e ndërgjegjes për veprimet e kryera, si

dhe kushtet ekonomike të palëve, përveç kur për fajin e tij ka


sjellë veten në këtë gjendje.



Publikimet mashtruese ose të pasakta

Neni 617



Kur vërtetohet se një person ka përgjegjësi ndaj një personi

tjetër, për shkak se ka publikuar të dhëna të pasakta, jo të plota

ose mashtruese, gjykata me kërkesën e personit të dëmtuar, detyron

personin tjetër që të publikojë një përgënjeshtrim, në mënyrën që

ajo do ta quante të përshtatshme.


Gjykata mund të urdhërojë publikimin e përgënjeshtrimit edhe

kur vërtetohet se publikimi i të dhënave nuk është i paligjshëm dhe

i kryer me faj, se autori i tyre nuk kishte dijeni për karakterin

e pasaktë ose të paplotë të këtyre të dhënave.



Përgjegjësia e punëdhënësit

Neni 618



Punëdhënësi është përgjegjës për dëmet e shkaktuara të tretëve

për fajin e punonjësve që janë në shërbim të tij, gjatë ushtrimit


të detyrave që u janë besuar prej tij.

Personi juridik është përgjegjës për dëmin e shkaktuar nga

organet e tij në kryerjen e detyrave të tyre.



Neni 619



Në qoftë se një person që ushtron veprimtari në kuadrin e

detyrës të një tjetri dhe sipas udhëzimeve të tij, pa qenë punonjës

i tij, është përgjegjës për dëmin e shkaktuar gjatë kësaj

veprimtaria ndaj të tretit.


Personi tjetër është gjithashtu përgjegjës ndaj të tretit.



Përgjegjësia e përfaqësuesit

Neni 620



Në qoftë se veprimtaria e përfaqësuesit në ushtrimin e

pushteteve që i janë caktuar, sjell një përgjegjësi me faj ndaj një

të treti, i përfaqësuari është gjithashtu përgjegjës ndaj këtij

personi.




Përgjegjësia nga përdorimi i kafshëve

Neni 621



Pronari i një kafshe ose ai që e përdor atë është përgjegjës

për dëmin e shkaktuar prej saj, përveç kur provon se ka patur

kontrollin e sjelljes së kafshës nga e cila është shkaktuar dëmi

dhe nuk ka mundur ta mënjanonte atë.



Përgjegjësia nga ushtrimi i një veprimtarie të rrezikshme

Neni 622




Personi që kryen një veprimtari të rrezikshme nga natyra e saj

ose nga natyra e sendeve të përdorura dhe u shkakton dëm personave

të tjerë, detyrohet të shpërblejë dëmin, përveç kur provon se ka

përdorur të gjitha masat e përshtatshme e të nevojshme për

mënjanimin e dëmit.



Neni 623



Pronari i një ndërtese ose i një ndërtimi është përgjegjës për


dëmet e shkaktuara nga të metat e çdo ves tjetër që ka lidhje me

ndërtimin ose me mirëmbajtjen e tyre.

Por pronari i ndërtesës ose i ndërtimit ka të drejtë t'u

kërkojë persona ve përgjegjës ndaj tij, të shpërblejnë dëmet që ka

pësuar.



Përgjegjësia për mjedisin

Neni 624



Personi që me faj ka cënuar mjedisin, duke e keqësuar,


ndryshuar ose dëmtuar atë, tërësisht ose pjesërisht, detyrohet të

shpërblejë dëmin e shkaktuar.



Përgjegjësia për dëmin jopasuror

Neni 625



Personi që pëson një dëm, të ndryshëm nga ai pasuror, ka të

drejtë të kërkojë të shpërblehet kur:

a) ka pësuar një dëmtim të shëndetit ose është cënuar në

nderin e personalitetit të tij;


b) është fyer kujtimi i një të vdekuri dhe kërkohet nga

bashkëshorti me të cilin ka bashkëjetuar deri në ditën e vdekjes

ose nga të afërmit e tij deri në shkallën e dytë, përveç kur fyerja

është kryer kur i vdekuri ka qenë gjallë dhe i është njohur e

drejta e shpërblimit të dëmit për fyerjen e bërë.

E drejta e parashikuar në paragrafin e mësipërm është e

patrashëgueshme.



Përgjegjësia solidare


Neni 626



Kur dëmi është shkaktuar nga shumë persona së bashku, këta

përgjigjen ndaj të dëmtuarit solidarisht.



Padia e kthimit

Neni 627



Personi që ka shpërblyer dëmin ka të drejtë të kërkoje nga

secili shkaktar i dëmit pjesën e tij në përpjesëtim me shkallën e


fajësisë të secilit dhe të tërësisë së pasojave të rrjedhura. Kur

kjo nuk mund të përcaktohet, prezumohet se shkalla e fajësisë është

e barabartë.

Prindërit ose kujdestarët që kanë paguar shpërblimin e dëmit

të shkaktuar nga të miturit ose nga personat të cilëve u është

hequr krejt zotësia për të vepruar, nuk kanë të drejtë të kërkojnë

nga këta kthimin e shpërblimit të dëmit që kanë paguar.



KREU II


PERGJEGJESIA QE RRJEDH NGA PRODUKTET



A. Përgjegjësia e prodhuesit



Neni 628



Prodhuesi është përgjegjës për dëmin e shkaktuar nga të metat

e produkteve të tij, përveç kur:

a) prodhuesi nuk ka vënë në qarkullim produktet;

b) s¿pas rrethanave të vërtetuara, vlerësohet se të metat që


kanë shkaktuar dëmin nuk ekzistonin në kohën e vënies në qarkullim

të produktit, ose ato kanë lindur më vonë;

c) produkti nuk ka qenë prodhuar për shitje ose ndonjë formë

tjetër shpërndarje, me qëllim të caktuar ekonomik të prodhuesit, as

edhe i prodhuar ose i shpërndarë në kuadrin e një ndërmarrjeje ose

veprimtarie profesionale;

d) të metat janë rrjedhim i faktit se produkti ka qenë

nëpërputhje me rregullat e vëna nga organet publike;

e) njohuritë shkencore e teknike nuk kanë mundur të zbulojnë


të metat në kohën e vënies në qarkullim të produktit;

ë) është fjala për prodhimin e një lënde të parë ose

fabrikimin e një pjese përbërëse të produktit, të cilat në formimin

e produktit rezultojnë me të meta, ose si rrjedhojë e udhëzimeve të

gabuara të dhëna nga prodhuesi i produktit.



Neni 629



Përgjegjësia e prodhuesit pakësohet ose hiqet kur, sipas

rrethanave, dëmi është shkaktuar si nga të metat e produktit, ashtu


edhe nga faji i personit të dëmtuar ose të një personi, për të

cilin personi i dëmtuar është përgjegjës.

Përgjegjësia e prodhuesit nuk pakësohet kur dëmi është rrjedhim i

përbashkët i të metave të produktit dhe sjelljes së një të treti.



Neni 630



Një send quhet se është me të meta kur nuk jep sigurinë që

pritet prej tij, duke patur parasysh gjithë rrethanat e në veçanti:

a) paraqitjen e produktit;


b) përdorimin e arsyeshëm që pritet prej produktit;

c) kohën e vënies në qarkullim të produktit.

Produkti nuk mund të quhet se është me të meta duke u nisur

nga fakti se një produkt më i perfeksionuar është vënë në qarkullim

me vonë se ai.



Neni 631



"Produkt" në kuptim të këtij Kodi quhet një send i

luajtshëmedhe sikur ai të jetë trupëzuar në një send të luajtshëm


ose të paluajtshëm, si dhe elektriciteti, duke përjashtuar

produktet bujqësore dhe produktet e rrjedhura nga gjuetia.

Me produkte bujqësore kuptohen prodhimet e tokës, të

blegtorisë dhe të peshkimit, përveç kur këto kanë pësuar një

përpunim të parë.

"Prodhues" në kuptimin e këtij Kodi quhet prodhuesi i një

produkti të përfunduar, të një lënde të parë ose fabrikuesi i një

pjese përbërëse të produktit, si dhe çdo person tjetër që paraqitet

si i tillë (prodhues), duke vënë mbi produktin emrin e tij, markën


ose një shënjë tjetër dalluese.

Pa mënjanuar përgjegjësinë e prodhuesit, quhet si "prodhues"

çdo person që importon një produkt me qëllim shitjeje, dhënieje me

qira, leasingu, ose një formë tjetër shpërndarjeje, në kuadrin e

veprimtarisë së tij tregtare. Në këtë rast, përgjegjësia e tij

është e njëjtë me atë të prodhuesit.



Neni 632



Kur prodhuesi nu k mund të identifikohet, çdo furnizues do të


konsiderohet si prodhues, përveç kur brenda një afati të arsyeshëm,

ai i tregon personit të dëmtuar identitetin e prodhuesit ose të

personit që ka furnizuar produktin.



Neni 633



Kur, në zbatim të paragrafit të parë të nenit 628 të këtij

Kodi, shumë persona janë përgjegjës për të njëjtin dëm, secili prej

tyre është përgjegjës për të gjithë dëmin.




Neni 634



Padia për shpërblimin e dëmit e ngritur kundër prodhuesit, në

zbatim të paragrafit të parë të nenit 628 të këtij Kodi,

parashkruhet me kalimin e tre vjetëve duke filluar nga dita që

personi i dëmtuar ka patur ose duhej të kishte patur dijeni për

dëmin, të metat dhe identitetin e prodhuesit.

E drejta e personit të dëmtuar kundër prodhuesit për

shpërblimin e dëmit, sipas paragrafit të parë të nenit 628 të këtij


Kodi, shuhet me kalimin e dhjetë vjetëve, nga dita që prodhuesi ka

vënë në qarkullim produktin që ka shkaktuar dëmin.



B. Publikimi mashtrues



Neni 635



Personi që publikon ose shkakton bërjen publike të një

njoftimi lidhur me produktet ose shërbimet, që ofron vetë në rastin

e një veprimtarie profesionale, ose të një ndërmarrjeje, ose të një


personi për të cilin ai vepron, kryen një veprim të paligjshëm në

qoftë se njoftimi është mashtrues në një ose disa drejtime të

mëposhtme:

a) natyra, përbërja, sasia, cilësia, karakteristikat ose

përdorimet e mundshme;

b) origjina, mënyra ose data e prodhimit;

c) madhësia e prodhimit stok të tij;

ç) çmimi ose metoda e llogaritjes së tij;

d) arsyeja ose qëllimi i ofertës speciale;


dh) cilësitë e atribuara, dëshmitë ose vlerësime të tjera të

bëra nga të tretët, ose deklarata të lëshuara prej tyre,

terminologjia shkencore ose profesionale e përdorur, të dhënat

teknike ose statistikore;

e) kushtet e lëvrimit të produkteve, të ushtrimit të

shërbimeveose të kryerjes së pagesës;

f) shtrirja, përmbajtja dhe kohëzgjatja e garancisë;

g) identiteti, cilësitë, kompetencat ose tagret e atij që

fabrikon ose ka fabrikuar produktet, që ofron ato ose të atij që


kryen shërbim, që drejton, mbikqyr ose ndihmon në këto veprimtari;

gj) krahason me produkte dhe shërbime të tjera.



Neni 636



Personi që ka vepruar në mënyrë të paligjshme sipas dispozitës

së sipërme, është përgjegjës për dëmin e shkaktuar, përveç kur

provon se nuk ka faj për ardhjen e tij.



Neni 637




Kur publikimi mashtrues, i parashikuar prej nenit 635 të këtij

Kodi, i ka shkaktuar ose rrezikon t'i shkaktojë dëm një tjetri, me

kërkesën e tij, gjykata urdhëron ndalimin e menjëhershëm të tij dhe

detyrimin e personit përgjegjës për të kryer një përgënjeshtrim

publik, në mënyrën që gjykata do ta gjejë të përshtatshme.



C. Konkurenca e pandershme



Neni 638




Në varësi të dispozitave që kanë lidhje me mbrojtjen e

shënjave dalluese dhe të drejtave të patentës, veprimet e

konkurencës së pandershme kryhen prej cilitdo që:

l. përdor emrat ose shënjat dalluese të cilat mund të sjellin

ngatërresë me emrat dhe shënjat dalluese të përdorura ligjërisht

nga të tjerë, ose imiton produktet e një konkurenti ose kryen

veprimetë cilat mund të sjellin ngatërresa me produktet dhe

veprimtarinë e një konkurenti;


2. trajton si të vetat cilësitë e produkteve ose të

ndërmarrjes së konkurentit;

3. përdor vetë drejtpërsëdrejti ose tërthorazi çdo mjet tjetër

që nuk përputhet me parimet e ndershmërisë profesionale dhe mund të

dëmtojë veprimtarinë e tjetrit.



Neni 639



Vendimi që vërteton veprime të konkurencës së pandershme

ndalon vazhdimin e tyre dhe përcakton masat e nevojshme me qëllim


që të zhduken pasojat.

Në qoftë se këto veprime janë kryer me faj, personi që i ka

kryer detyrohet të shpërblejë dëmin.



KREU III

SHPERBLIMI I DEMIT



Neni 640

Dëmi pasuror që shpërblehet përbëhet nga humbja e pësuar dhe

fitimi i munguar.


Shpërblehen gjithashtu shpenzimet e kryera në mënyrë të

arsyeshme për të shmangur ose pakësuar dëmin, ato që kanë qenë të

nevojshme për të përcaktuar përgjegjësinë dhe masën e dëmit, si dhe

shpenzimet e arsyeshme të kryera për të siguruar shpërblimin në

rrugë jashtëgjyqësore.



Neni 641



Personi që i ka shkaktuar tjetrit një dëm në shëndetin e tij,

detyrohet ta shpërblejë dëmin, duke patur parasysh humbjen ose


pakësimin e aftësisë për punë të të dëmtuarit, shpenzimet që janë

bërë për mjekimin e tij, si dhe shpenzime të tjera që kanë lidhje

me dëmin e shkaktuar.



Neni 642



Masa e shpërblimit të dëmit mund të ndryshojë në të ardhmen,

në varësi të përmirësimit apo rëndimit të shëndetit ose të shtimit

apo pakësimit të aftësisë për punë të të dëmtuarit, në krahasim me

kohën e caktimit të shpërblimit dhe të ndryshimeve që mund të ketë


pësuar paga e të dëmtuarit.



Neni 643



Kur është shkaktuar vdekja e një personi, dëmi që duhet të

shpërblejë përbëhet nga:

a) shpenzimet për ushqim e jetesë të fëmijëve të tij të mitur,

të bashkëshortes dhe prindërve të paaftë për punë që kanë qenë në

ngarkim të të vdekurit, plotësisht ose pjesërisht, si dhe të

personave që banonin në familjen e të vdekurit dhe që gëzonin prej


tij të drejtën e ushqimit;

b) shpenzimet e duhura për varrimin e të vdekurit, në masën që

ato i përgjigjen rrethanave personale e familjare të të vdekurit.

Personi që ka shkaktuar dëmin mund të kundrejtojë të njëjtat

mjete mbrojtëse që do t'i kundrejtonte të vdekurit.

Gjykata, duke marrë parasysh të gjitha rrethanat e çështjes,

mund të vendosë që shpërblimi të jepet në natyrë, ose në para,

njëherësh ose me këste.




Neni 644



Kur personi që ka kryer veprimin apo mosveprimin e paligjshëm

krahas dëmit të shkaktuar, ka patur edhe një përfitim të dukshëm,

gjykata me kërkesën e palës së dëmtuar duke patur parasysh natyrën

e dëmit, shkallën e fajësisë e rrethana të tjera të çështjes mund

të llogarisë në shpërblimin e dëmit, tërësisht apo pjesërisht

përfitimin.



Neni 645




Kur shkaktohet vdekja ose dëmtimi i shëndetit të një personi

që fiton nga sigurimet shoqërore, dëmi shpërblehet në mënyrën e

caktuar me ligj.



Neni 646



Për një person që nuk ka qenë në marrëdhënie pune ose nuk ka

qenë i siguruar, masa e shpërblimit të dëmit të rrjedhur nga vdekja

ose dëmtimi i shëndetit, caktohet nga gjykata në bazë të pagës që


merr një punonjës i asaj kategorie me të cilën mund të barazohet

edhe puna që kryente ose mund të kryente i dëmtuari.



Neni 647



I mituri i dëmtuar, kur mbush moshën gjashtëmbëdhjetë vjeç dhe

nuk ka pagë nga puna e tij, ka të drejtë që në vend të shpërblimit

që merr për jetesë, të kërkojë të shpërblehet për humbjen e

aftësisë së tij për punë me pagën mesatare të një punonjësi, sipas

kritereve të nenit 646 të këtij Kodi.


Me mbushjen e moshës tetëmbëdhjetë vjeç ka të drejtë që nëvend

të shpërblimit që merr, të kërkojë të shpërblehet me pagën mesatare

të një punëtori të asaj kategorie që do të kishte fituar ose duhej

të kishte fituar po të mos ishte shkaktuar dëmtimi i shëndetit.



TITULLI V

GJERIMI I PUNEVE TE TE TJEREVE



Neni 648

Personi që, pa qënë i detyruar, merr përsipër me ndërgjegje


dhe për një qëllim të arsyeshëm gjerimin e punëve ose interesave të

tjetrit, është i detyruar ta vazhdojë atë derisa personi i

interesuar të jetë në gjendje të kujdeset vetë.



Neni 649



Personi i interesuar duhet të përmbushë detyrimet që gjeruesi

ka marrë përsipër në emër të tij, të përjashtojë gjeruesin nga

detyrimet që ka marrë në emër të vet dhe t'i paguajë atij

shpenzimet e nevojshme e të dobishme që nga dita që janë bërë dhe,


kur është rasti, t'i shpërblejë edhe dëmin që mund të ketë pësuar

si rrjedhim i gjerimit, por me kusht që veprimet e kryera nga

gjeruesi, të mos kenë qënë ndaluar nga personi i interesuar.

Kur gjeruesit, përveç gjerimit të punëve, i është dashur për

këtë qëllim të ushtrojë një profesion, ka të drejtë të shpërblehet

në përputhje me çmimet ose tarifat e caktuara për aktivitete të

tilla.



Neni 650




Gjeruesi ka të drejtë të kryejë veprime juridike në emër të

personit të interesuar, në masën që interesi i këtij të

funditplotësohet në mënyrë të përshtatshme.



Neni 651



Gjeruesi u nënshtrohet detyrimeve të njëjta që rrjedhin nga

një kontratë porosie.

Gjykata, duke marrë parasysh rrethanat të cilat kanë ndikuar


tek gjeruesi për të marrë përsipër gjerimin, mund të pakësojë

dëmshpërblimin për dëmin që është shkaktuar për faj të tij.



Neni 652



Personi i interesuar, me anë miratimi të veprimtarisë të

gjeruesit, mund të tërheqë të drejtën e tij për të kërkuar

dëmshpërblim nga gjeruesi, sipas dispozitës së mësipërme. Për këtë

qëllim personit të interesuar duhet t'i jepet një afat i arsyeshëm.




TITULLI VI

PAGIMI I PADETYRUAR



Neni 653



Cilido që ka bërë një pagim të padetyruar, ka të drejtë të

kërkojë kthimin e asaj që ka paguar, si dhe të gëzojë frytet dhe

kamatat nga dita e pagimit, nëse personi që ka marrë pagesën është

në keqbesim, dhe nga dita e kërkesës për kthim, kur personi është

në mirëbesim.




Neni 654



Personit që ka paguar detyrimin e nj ë tjetri duke besuar

seishte debitor, në bazë të një lajthitjeje të kryer pa faj, mund

t'i kthehet ajo që ka paguar, me kusht që kreditori të mos jetë

privuar në mirëbesim prej titullit dhe garancive të kredisë.

Kthimi i pagesës duhet të shoqërohet me frytet dhe kamatat, në

kushtet e parashikuara në dispozitat e mësipërme.














TITULLI VII

BEGATIMI PA SHKAK

Neni 655



Personi që, pa shkak të ligjshëm, ka fituar ose ka kursyer

diçka në dëm të një personi tjetër, detyrohet të shpërblejë këtë të

fundit për humbjet pasurore që ka pësuar, brenda caqeve të


begatimit.



Neni 656



Kur begatimi pa ndonjë shkak të ligjshëm ka për objekt një

send të caktuar, personi që e ka marrë atë, duhet ta kthejë në

natyrë, së bashku me të ardhurat që ka nxjerrë ose duhet të nxirrte

dhe ka të drejtë të kërkojë pagimin e shpenzimeve që ka bërë, sipas

dispozitave për kërkimin e sendit nga poseduesi i paligjshëm.




Neni 657



Nuk mund të kërkohet kthimi i asaj që personi ka

dhënëvullnetarisht për ekzekutimin e një detyrimi, i cili,

megjithëse i pakërkueshëm, nuk është i pavlefshëm.



Neni 658



Padia për begatimin pa shkak nuk mund të ngrihet kur i

dëmtuari mund të ngrejë një tjetër padi për të kërkuar shpërblimin


e dëmit të pësuar.



PJESA V

KONTRATAT



TITULLI I

KONTRATAT NE PERGJITHESI



KREU I

DISPOZITA PARAPRAKE




Përmbajtja e kontratës

Neni 659

Kontrata është veprimi juridik me anë të së cilës një ose disa

palë krijojnë, ndryshojnë ose shuajnë një marrëdhënie juridike.



Neni 660



Palët në kontratë përcaktojnë lirisht përmbajtjen e saj,

brenda kufijve të vendosura nga legjislacioni në fuqi.




Kontrata me detyrime të njëanshme e të dyanshme

Neni 661



Kontrata është me detyrim të njëanshëm, kur njëra palë merr

përsipër detyrime ndaj palës tjetër pa patur kjo e fundit ndonjë

detyrim ndaj saj.



Neni 662



Kontrata është me detyrime të dyanshme, kur palët detyrohen


reciprokisht ndaj njëra tjetrës.



Konditat e nevojshme për lidhjen dhe vlefshmërinë e kontratës

Neni 663



Konditat e nevojshme për qënien e kontratës janë: pëlqimi i

palës që merr përsipër detyrimin, shkaku i ligjshëm në të cilin

mbështetet detyrimi, objekti që formon lëndën e kontratës dhe forma

e saj e kërkuar nga ligji.




Lidhja e kontratës

Neni 664



Kur kontrata përmban vetëm detyrimin e propozuesit, pritësi

mund ta refuzojë propozimin brenda afatit të caktuar, ose që rrjedh

nga natyra e marrëveshjes. Në mungesë të një refuzimi të tillë,

kontrata quhet e lidhur.



Neni 665




Personi që propozon përfundimin e një kontrate është i lidhur

me propozimin, përveç kur kjo lidhje është përjashtuar. Kur

propozimi refuzohet ose nuk pranohet në afatin e caktuar, quhet

irënë.

Kur nuk është caktuar afat, propozuesi është i lidhur me

propozimin e bërë, gjer në kohën që zakonisht apo sipas rrethanave,

është e nevojshme që këtij t'i arrijë përgjigjja e palës tjetër.



Neni 666




Propozimi për të lidhur një kontratë, që i bëhet një personi

të pranishëm, pa iu caktuar një afat për pranimin, e humbet fuqinë

e tij, në qoftë se personi i pranishëm nuk e pranon propozimin

menjëherë.



Neni 667



Kur propozuesi ka caktuar një afat për pranim¿n, është e

nevojshme që përgjigjja të vijë brenda afatit.


Propozuesi mund ta quajë të vlefshëm pranimin e vonuar, por

duhet të njoftojë menjëherë palën tjetër.

Kur pranimi është dërguar në kohë, por i ka mbritur

propozuesit me vonesë dhe ky nuk dëshiron të jetë i lidhur me atë,

duhet të njoftojë në çast pranuesin.



Neni 668



Propozimi për të lidhur një kontratë e humbet fuqinë e tij, në

qoftë se propozuesi njofton palën tjetër, para se asaj t'i ketë


arritur propozimi, se e ka tërhequr atë.

Ky rregull vlen edhe për tërheqjen e pranimit nga pala tjetër.