E qeshura, terapia që i bën mirë shëndetit

Me efekte të ngjashme me ato të sportit, të qeshësh ul tensionin e
gjakut, redukton stresin, stimulon oreksin dhe vendos në punë sistemin
imunitar

Të qeshurat gjatë ditës i bëjnë mirë shëndetit. Me efekte
të ngjashme me ato të sportit, të qeshësh ul tensionin e gjakut,
redukton stresin, stimulon oreksin dhe vendos në punë sistemin imunitar.
Analizat më të përparuara biologjike konfirmojnë sot atë që Norman
Cousins kishte nuhatur që në vitet ‘70. Drejtori i shumë gazetave dhe
pacifisti amerikan vuante nga shumë sëmundje. Kur mjeku i diagnostikoi
një patologji të rëndë në zemër, ai vendosi të vetëkurohej, sipas një
terapie të bazuar te filmi i vëllezërve Marx. “Dhjetë minuta e qeshur më
bënte të flija pa dhembje për disa orë. Kur efekti mbaronte, ndizja
sërish televizorin”, tregonte ai. Më shumë se sa për medaljen e paqes së
Kombeve të Bashkuara të fituar në vitin 1971, sot Cousins mbahet mend
si babai i terapisë së të qeshurit. Pikërisht atij, i prekur nga një
sëmundje e dhimbshme reumatizmale me origjinë autoimune, mjekët e
mbledhur në Kongresin e Biologjisë Eksperimentale Amerikane i dedikuan
një minutë heshtje dhe më pas një të qeshur, duke kujtuar se pikërisht e
qeshura vë në lëvizje sistemin imunitar, duke luftuar patologjitë
infektive nga njëra anë dhe ato autoimune në tjetrën. Por nëse Cousins
kishte arritur në këtë përfundim falë intuitës, mjekët e Loma Linda
University në Kaliforni kanë vepruar në një mënyrë më shkencore, duke
marrë disa dhjetëra vullnetarë, që në vend që t’i nënshtroheshin
terapisë me ilaçe, siç ndodh në këto raste, i vunë të shikonin filma apo
skeçe komike, që ata vet i kishin zgjedhur. Eksperimenti zgjati tri
javë, me fragmente komedish secili prej 20 minutash që “pacientët” i
“merrnin” çdo ditë. Para dhe pas kontrollit, mjekët bënë analizat e
gjakut, duke i krahasuar me ato të bëra pasi kishin parë filma të
trishtuar që u shkaktonin ankth, si “Shpëtoni ushtarin Rajan”. Lee Berk,
specialist në mjekësinë parandaluese, i cili ka drejtuar studimet,
vërejti te pacientët e trajtuar me të qeshura zanore dhe të tejzgjatura,
te të gjithë personat me rrezik diabeti dhe me nivel të lartë të
yndyrave në gjak, përmirësim të ekuilibrit hormonal. Kortizoli dhe
epinefraina (dy substanca që shtohen në periudha stresi) ishin ulur. E
qeshura të paktën një herë në ditë kishte zvogëluar edhe nivelin e
leptinës dhe kishte rritur atë të grelinës, me efektin e përmirësimit të
oreksit. Nëse ky efekt sekondar i së qeshurës nuk mund t’u këshillohet
obezëve, nënvizon Berk, të qeshurit bëhet aleat i rëndësishëm për
personat që i nënshtrohen kimioterapisë, të shtruar në spital për një
kohë të gjatë apo në depresion pas një humbjeje. Efekti i filmave komikë
në gjak ishte për t’u vlerësuar edhe porsa i përket nivelit të
kolesterolit. Ekipi i mjekëve kalifornianë ka vërejtur reduktimin e
kolesterolit të keq. Po ashtu ulet edhe niveli i të gjitha proteinave që
tregojnë një gjendje infiamacioni të sistemit kardiovaskular dhe
shoqërohen me rrezikun e arteriosklerozës. Të gjitha këto efekte
pozitive, që së bashku ndikojnë në rregullimin e tensionit të gjakut dhe
të përmirësimit të përgjithshëm të humorit, i bënë mjekët amerikanë të
arrinin në përfundimin se një e qeshur e zgjatur është ekuivalente me
një orë që mund të merresh me sport. “Të qeshësh ka efektin e
ndryshimeve të shumë aspekteve të shëndetit njerëzor dhe përgjigjja e
organizmit ndaj saj është e njëjta me atë pas një aktiviteti fizik të
moderuar, përfshi edhe shtimin e oreksit”, ka shpjeguar Berk. “Punoj në
repartin e neurokirurgjisë dhe isha me tre fëmijë në reanimacion. Më
kërkuan t’u tregoja një barsoletë dhe ia arrita qëllimit, sepse i bëra
të qeshnin. Është e rëndësishme të kuptojmë se ne mjekët nuk punojmë
vetëm me bisturi dhe ilaçe. Duke qeshur, dy njerëz mund t’i thonë
njëri-tjetrit ‘të kuptova, të dua shumë’. E qeshura është një mekanizëm
universal dhe shumë i thjeshtë. Por për të ndihmuar personat që vuajnë
duhet zhvilluar edhe pjesa e tyre kulturore dhe afektive. Është një
diskutim më i madh se sa një buzëqeshje e thjeshtë, që shfrytëzon artin
në përgjithësi, përrallat, poezitë dhe shumë të tjera”. Por edhe më
parë, studimet nuk kanë munguar. E qeshura nuk është përgjigjja
intelektuale e diçkaje argëtuese, por një mjet instiktiv i mbijetesës,
tipike e kafshëve sociale, që e përdorin atë për të ruajtur specien.
Pra, duhet të qeshësh që të mos vdesësh. Këtë fakt na e tregon një
studim i kryer për më shumë se 20 vjet nga Robert Provine, pedagog
psikologjie dhe i neuroshkencave pranë Universitetit të Maryland. Sipas
tij, e qeshura “është një akt i trashëguar, antik dhe i gjallë, që
tregon burimin e përbashkët të të gjitha qenieve njerëzore, ndoshta të
të gjithë gjitarëve”. Nga Platoni tek Aristoteli, nga Kant te
Shopenhaur, nga Hobs te Frojdi, shkencëtarë e mendimtarë, për më shumë
se 2000 vjet janë munduar ta kuptojnë dhe ta shpjegojnë këtë shfaqje
njerëzore, shumë natyrale dhe në të njëjtën kohë misterioze. Ka qenë
babai i teorisë së evolucionit, Çarls Darvini, i pari që e ka aplikuar
metodën shkencore në studimin e buzëqeshjes dhe të emocioneve në terma
të zakonshme. Në “shprehjen e ndjenjave te kafshët dhe njeriu”, Darvini
skicoi për herë të parë studimin e sjelljes kafshërore, sipas një
perspektive evolucioniste, që më pas do t’i jepte shtysë në shekullin
pasardhës etologjisë. “Është një mjet i shpejtë për të sinjalizuar
gatishmërinë tonë dhe bashkëveprimet miqësore”. Mes zbulimeve të tjera:
“Kush flet, sidomos nëse është femër, tenton të qeshë më shumë se sa të
dëgjojë. Të qeshësh është një proces i shkujdesur për t’i dhënë ton më
të dashur bashkëbisedimit, të tërheqë ose të zgjojë vëmendjen e atij që
kemi përballë, t’i japim rëndësi asaj që sapo është thënë më parë, ose
atë që do të thuhet”, përfundon doktor Provine.