Karriera diplomatike e Makiavelit

Nuk ishin vetëm rrethanat e kohës që i dhanë Makiavelit një rast tepër të çmuar për të vërejtur çështjet e diplomacisë. Ai vinte nga një familje që, megjithëse në rrethana modeste, kishte qenë e rëndësishme në politikën e Fiorentinës për më shumë se dy shekuj dhe më 1498, vetëm në moshën 29 vjeçare, u caktua kancelar i dytë i republikës, edhe pse me sa duket s’kishte përvojë të mëparshme administrative. Kancelaria e dytë merrej kryesisht me letërkëmbimin për territoret e Fiorentinës, por një muaj pas marrjes së kësaj detyre Makiaveli u bë edhe sekretar i Dhjetëshes së Luftës. Ky ishte nënkomiteti me ndikim i qeverisë fiorentine - signoria - i ngarkuar me punët e saj të jashtme dhe Makiaveli erdhi në diplomaci nga shërbimi ndaj saj, vetëm katër vjet pasi pushtimi francez e kishte zhytur gadishullin në trazira. Kancelari i parë, Marçelo Adriani, ishte edhe profesor n’universitet edhe “më shumë i interesuar në poezinë greke sesa në politikën italiane” . Si pasojë, Makiaveli luajti një rol më të rëndësishëm në çështjet e Dhjetëshes së Luftës sesa mund t’ia lejonte vendi i tij zyrtar. Gjithë letërkëmbimi kalonte nga tryeza e tij dhe atij i kërkohej të shkruante shumë letra, veçanërisht udhëzime për ambasadorët . Mbas vitit 1506 ai gjithashtu ishte njëmendësisht ministri i mbrojtjes i republikës . Me më shumë interes për qëllimet tona, gjithsesi, është se Makiavelit i kërkohej t’udhëtonte shpesh jashtë për llogari të Dhjetëshes, jo vetëm brenda Italisë, por edhe më larg si p.sh. në Francë apo Gjermani. Biografi i tij, Ridolfi, përshkruan rolet e tij të ndryshme sa i përket kësaj: “Nganjëherë… atyre [sekretarëve a kancelarëve] u besoheshin mandate e deri edhe ambasada, kur për të kursyer, për shkak të natyrës së çështjes apo për arsye të tjera ata [signoria] nuk dëshironin të dërgonin një ambasador të vërtetë. Kancelarët e dërguar në misione të tilla nuk thirreshin ambasadorë a oratorë, por të dërguar (mandatari). Ata nuk dërgoheshin për të negociuar marrëveshje paqeje apo aleanca, por për të vëzhguar e raportuar, për të negociuar çështje të rëndësisë mesatare kur shpejtësia ishte thelbësore, për të shtruar rrugën për ambasadorët e zgjedhur ose nganjëherë për t’i shoqëruar, mbështetur, këshilluar ose mbikqyrur ata” . Gjithsesi, është Hejli që shpreh përfundimin më të rëndësishëm, duke treguar se, në dallim nga ambasadorët, ishin mandatari-t ata “që e shihnin anën e brendshme të marrëdhënieve ndërkombëtare më qartë” .

Kështu “Sekretari i Fiorentinës”, siç njihej Makiaveli dhe siç i pëlqente të thirrej, ishte n’t’vërtetë për një pjesë të madhe të karrierës së tij diplomat. Makiaveli ishte i përfshirë në dy misione diplomatike brenda Italisë në gjysën e parë të vitit 1499, por nuk e ndërmori misionin e parë të jashtëm deri në korrik 1500, kur shkoi tek oborri aleat i Luigjit XII të Francës, ku mbeti për pothuajse një gjysë viti. Në qershor 1502 Makiaveli u bë “përforcim i fshehtë” i peshkopit të Volterrës, Françesko Soderinit, në një mision n’Urbino, e pushtuar kjo së fundmi nga Çezare Borxhia, që sapo ishte bërë dukë i Romanjës nga i ati, Papa Aleksandri VI. “Duka Valentino”, që ishte në këto rrethana në majë të pushtetit të vet, po përpiqej të krijonte një territor për vetveten në këtë rajon anarkik që kufizohej me Fiorentinën, të cilën ishte i vendosur “ta mbronte”.Makiaveli u dërgua në misione të rëndësishme në Romë (tetor-dhjetor 1503, gusht-tetor 1506), Francë (janar-shkurt 1504, qershor-tetor 1510) dhe Gjermani (1507-8). Ai i ndërmori misionet e tij të fundit diplomatike para shembjes së republikës së Fiorentinës në shtator 1511 , kur u dërgua në Milano dhe mandej prapë në Francë edhe një herë me qëllim që t’i lutej Luigjit të pezullonte thirrjen e kardinalëve frankofilë shizmatikë, që po i ndërlikonin marrëdhëniet e Fiorentinës me Romën. Makiaveli mbeti në detyrë deri më 1512, kur republika e Fiorentinës pagoi çmimin e të mosqenit n’anën e palës fitimtare kur forcat spanjolle të ftuara n’Itali nga papa ia dolën t’i nxirrnin jashtë francezët. Mediçët u kthyen në qytet, republika u shpërbë e më 7 nëntor Makiaveli u pushua nga puna dhe u dërgua në mërgim të brendshëm.

Pika e vetme në shkrimet e tij ku Makiaveli i kushton vëmendje të drejtpërdrejtë dhe të mbështetur mënyrës kundrejt rrethanave në të cilat duhet të zhvillohet diplomacia është në letrën e vitit 1522, më pas e quajtur “Advice to Raffaello Girolami when he was sent as Ambassador to the Emperor” (Këshillë Rafaelo Gjirolamit kur ai u dërgua si ambasador te Perandori-B.K.). Është e vërtetë se është një përmbledhje e gjerë e letrave të tij diplomatike, që zakonisht njihen si Legations (Legatat-B.K.), megjithëse këtej e tutje ato do të quhen Misionet, ngaqë ky është titulli i përkthimit mbi të cilin unë jam mbështetur përgjithësisht . Gjithsesi, Misionet ishin deri vonë të zorshme për t’u gjetur për lexuesin anglez dhe s’janë të lehta të përdoren për teori . Unë sigurisht do të mbështetem tek to për këtë krye, por përndryshe, është e këshillueshme të mbeshtetesh kryesisht mbi The Prince (Princi-B.K.) dhe veçanërisht në veprën shumë më të madhe e më të rëndësishme quajtur The Discourses on the First Ten Books of Titus Livy (Ligjërimet mbi dhjetë librat e parë të Tit Livit, tash e mbrapa Ligjërimet-B.K.). Vepra e fundit e madhe e tij, The History of Florence (tash e mbrapa Historia e Fiorentinës), është gjithashtu shumë e dobishme. Këta libra, së bashku me të tjerët, ishin frutet e kohës së lirë të detyruar që kishte Makiaveli pas shkarkimit nga detyra dhe na thonë shumë për pikëpamjet e tij mbi diplomacinë.